De zenuwen bij ziekenhuizen nemen toe, nu de onderhandelingen over het coronaprijskaartje maar voortduren.

De coronacrisis levert ziekenhuizen en verzekeraars een moeilijk vraagstuk op. Ze onderhandelen al weken over de vraag hoe de ziekenhuiskosten van de coronacrisis worden betaald. De ziekenhuizen hadden uiterlijk 1 juni duidelijkheid gevraagd, maar de onderhandelingen lopen nog.

Begin mei waarschuwde de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) dat ziekenhuizen maandelijks circa 700 miljoen euro aan inkomsten mislopen doordat veel behandelingen zijn uitgesteld. Ze denken daarnaast tot 3 miljard euro kwijt te zijn aan het ‘coronaproof’ maken van de zorg.

Ziekenhuizen maken zich zorgen. „De kosten zijn naar 120 procent gegaan, terwijl de omzet op basis van het aantal verrichtingen op het hoogtepunt van de crisis naar een derde ging”, zegt Huub Wieleman, financieel bestuurder van het Franciscus Gasthuis & Vlietland. „Er is een flinke rekening, maar wat wordt straks precies door wie betaald?”

Het Rotterdamse ziekenhuis wordt door de meeste verzekeraars vergoed per verrichting, zoals per knie-operatie. Verzekeraars en ziekenhuizen maken meestal afspraken op deze manier. Dat wreekt zich nu door corona landelijk honderdduizenden behandelingen zijn uitgesteld. „Ziekenhuizen hebben een heleboel omzet gederfd”, zegt Wieleman. „Behandelingen werden afgezegd, maar lonen, afschrijvingen, rente; zulke zaken liepen 100 procent door.”

Barre tijden

Wat nu? Verzekeraars kunnen hun financiële buffers aanspreken. Ze zitten ruim in hun reserves en hadden eind 2018 gezamenlijk zo’n 9 miljard euro in kas. „Reserves zijn bedoeld voor barre tijden, en dat zijn het nu”, zei de bestuursvoorzitter van Zorg en Zekerheid eerder in Trouw.

„Verzekeraars kunnen lang niet alle reserves aanwenden”, zegt Wieleman. „Ze staan onder toezicht van De Nederlandsche Bank en hebben te maken met bepaalde solvabiliteitseisen.” Sommige kleine verzekeraars hebben weinig marge. Wieleman: „Nu er extra moet worden betaald, is het bij kleinere verzekeraars de vraag of ze dan nog kunnen voldoen aan de eisen van DNB.”

Wat ook meespeelt, is dat verzekeraars de premie niet te veel willen doen stijgen. Een garantie voor de jaaromzet van ziekenhuizen in de onderhandelingen ligt gevoelig bij verzekeraars, zei de vicevoorzitter van de NVZ David Jongen onlangs tegen Zorgvisie. „Dat stelt de marktwerking voor dit jaar buitenspel. Niet alle verzekeraars vinden dat even prettig”.

Het is de vraag of de oplossing alleen bij verzekeraars gezocht moet worden. De NVZ liet eerder weten ook naar de overheid te kijken voor hulp. Het ministerie van Volksgezondheid (VWS) beschouwt de kwestie echter primair als een zaak tussen ziekenhuizen en verzekeraars.

Volgens een ingewijde is VWS in ieder geval verzocht om gesubsidieerd ziekenhuisonderzoek volgens de begroting uit te betalen – dus ook voor onderzoeken die door de virusuitbraak stil kwamen te liggen. Anders kan er voor ziekenhuizen nog enkele honderden miljoenen aan inkomsten wegvallen.

De ziekenhuizen willen, in ieder geval voorlopig, af van het hoofdlijnenakkoord uit 2018. Daarin maakten politiek, ziekenhuizen en verzekeraars afspraken om de zorgkosten in Nederland betaalbaar te houden. Afgesproken werd destijds dat ziekenhuizen steeds minder zouden uitgeven, tot 0 procent uitgavengroei in 2022. De branchevereniging van ziekenhuizen noemt dat nu „niet meer realistisch” vanwege het virus.

Kostenderving

Wat de onderhandelingen bemoeilijkt, is dat ziekenhuizen eerst helder moeten krijgen hoeveel kostenderving en meerkosten ze hebben. In het Franciscus Vlietland bijvoorbeeld werden kosten gemaakt voor extra intensivecarebedden, triagetenten om nieuwe patiënten te onderzoeken en een mobiele CT-scan. Wieleman maakt van week tot week financiële overzichten om alles in kaart te brengen. Deze informatie wordt besproken met zorgverzekeraars.

Er viel ook uitgaven weg, zoals die voor knie- en heupprotheses, zagen ze in het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk. Dat valt alleen in het niet bij de meerkosten. Bestuurder Jaap van den Heuvel wijst op de hoge prijs van mondkapjes, extra beademingsapparaten en een verbouwing om coronazorg mogelijk te maken.

„We kijken naar een gat van 30 tot 50 procent tussen wat we factureren, en uitgegeven hebben. Er kan geen sprake van zijn dat het niet betaald wordt, dan gaan er ziekenhuizen failliet.”

Duidelijk is in ieder geval dat er geen ziekenhuizen à la minute zullen omvallen. Verzekeraars hebben snel een voorschotregeling opgetuigd tegen acute geldproblemen. Op 17 maart reageerden ze met een brief op de eerste zorgen van ziekenhuizen, door te stellen dat de negatieve effecten van corona zullen worden „geneutraliseerd”.

„Dat was een enorme opluchting”, zegt Wieleman. „Ziekenhuizen zijn zich weer gaan richten op het leveren van zorg die gevraagd wordt, maar naarmate de kosten hoger werden en de opbrengsten achterbleven, werden ze weer nerveuzer over het uitblijven van een akkoord. Als de ziekenhuizen rode cijfers schrijven, zal het lastig worden om bij banken nieuwe financiering aan te trekken voor investeringen in medische apparatuur en operatiekamers.”

Ook voor de toekomst zien ziekenhuizen nog veel gederfde inkomsten. „We komen niet terug op het normale niveau”, zegt Van den Heuvel. „Als we een CT-scan gebruiken, moet alles daarna uitgebreid gedesinfecteerd worden. Dat kost 20 minuten. Tot er een vaccin is, blijven we duurder draaien.”

De ziekenhuizen hadden uiterlijk 1 juni om duidelijkheid gevraagd