Pendelen tussen tent en Ter Apel
Nachtopvang in Stadskanaal illustreert vooral de onwil van veel gemeenten om locaties voor asielzoekers beschikbaar te stellen.
AMSTERDAM/BRUSSEL. Het nieuws bereikte staatssecretaris Eric van der Burg dinsdag in Brussel, tijdens een tweedaagse vergadering van de Europese ministers van Justitie: de gemeenten Stadskanaal en Groningen zijn bereid in totaal driehonderd asielzoekers op te vangen. En dat betekende toch weer even lucht voor het overvolle opvangcentrum voor asielzoekers in Ter Apel. Laverend tussen onderhandelingen over een migratiedeal met Tunesië en zijn mobieltje om in eigen land gemeenten over te halen asielzoekers uit Ter Apel over te nemen, kon de staatssecretaris na afloop van het Europees beraad dat succesje melden.
De deal met Tunesië is voor Van der Burg ook belangrijk, „want uit cijfers blijkt dat Italië op dit moment de hoogste instroom van vluchtelingen naar Europa heeft”, zei hij na afloop. Om vervolgens weer over te schakelen naar zijn binnenlandse dossier: het overvolle asielzoekerscentrum in Ter Apel en de onwil van veel gemeenten om bij te springen. In Ter Apel slapen asielzoekers op matrasjes in gangen, op stoelen of zelfs in de spreekkamertjes van de Immigratieen Naturalisatiedienst.
Twee dagen lang had Van der Burg het in Brussel over de migratiedeal met Tunesië en een Europees migratieen asielpact, waarover de Europese Raad nog deze maand overeenstemming moet bereiken met het Europees Parlement. Ook een prioriteit, volgens Van der Burg: in België, Oostenrijk, Tsjechië en Duitsland puilen opvangcentra eveneens uit. „Dus zitten we strak in het maken van afspraken met de Europese Commissie.”
Tijdens de onderhandelingen met zijn Europese collega’s had Van der Burg stevig geappt met het thuisfront. Om lokale bestuurders over de streep te trekken. Met als laatste update de voorlopige opvang in Stadskanaal en Groningen.
Retour Ter Apel
Die opsteker illustreert vooral de onwil van veel gemeenten om locaties beschikbaar te stellen. In Stadskanaal gaat het om een tijdelijke oplossing: ’s avonds naar Stadskanaal, ’s ochtends retour Ter Apel. Vorige maand kon de gemeente Den Haag op die manier worden overgehaald om tijdelijk een hotel in Kijkduin beschikbaar te stellen voor zo’n honderd asielzoekers. Voor de afhandeling van hun procedures pendelen de asielzoekers urenlang tussen het hotel in Kjikduin en de opvangcentra in Ter Apel en het Brabantse Budel.
Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) ving eerder bot bij andere gemeenten – ondanks een zogeheten ‘brookerslijst’ waarover het COA beschikt, van hotels, vakantieparken en andere accommodaties die geschikt zijn voor noodopvang, inclusief overeenstemming met de eigenaren. Maar de noodzakelijke instemming van betrokken gemeenten ontbreekt. En dan staan de staatssecretaris en het COA machteloos.
De opstelling van andere gemeenten leidt tot onverholen irritatie in Stadskanaal en bij de provincie Groningen. „Wij nemen onze verantwoordelijkheid”, zegt wethouder Ingrid Sterenborg (ChristenUnie) van Stadskanaal. „Maar ik zou willen dat iedere gemeente in Nederland haar verantwoordelijkheid pakt.”
Later deze week kunnen honderd asielzoekers uit Ter Apel in de gemeente Groningen terecht. „Omdat andere steden én het Rijk hun verantwoordelijkheid niet nemen”, zegt de
Groningse commissaris van de koning René Paas. „Omdat er anders onmenselijke toestanden ontstaan. Maar het is ellendig en onverantwoordelijk dat de rest van bestuurlijk Nederland het in Ter Apel en Groningen zo uit de hand laat lopen.”
Hoofdpijndossier
Van der Burg vatte in Brussel het hoofdpijndossier nog eens samen: „Sinds november een hogere instroom van nieuwe asielzoekers dan normaal. Nauwelijks doorstroming omdat andere locaties bommetjevol zitten en er geen uitstroom is van statushouders.” En dan is er nog het afkalvende politieke draagvlak om asielzoekers op te vangen na de verkiezingszege van Geert Wilders’ PVV. De deal in Kijkduin leidde vorige week tot grote ophef in de gemeentelijke en landelijke politiek, toen Geert Wilders tijdens een avond met omwonenden kortstondig zijn opwachting maakte, onder het motto ‘bewoners een hart onder de riem steken’.
Dat openlijke protest tegen asielopvang krijgt navolging. Dinsdag staakte de Brabantse gemeente Geertruidenberg voorbereidingen om een leegstaand recreatiecentrum om te bouwen tot een opvangcentrum voor tweehonderd asielzoekers, na protest in de gemeenteraad. Hetzelfde gebeurde in de Utrechtse gemeente
Houten, waar men plannen had voor een asielzoekerscentrum aan de rand van de stad.
En in de nasleep van Kijkduin liet de fractie van BBB in Zuid-Holland, met acht zetels de één na grootste fractie in de Provinciale Staten, van zich horen. BBB-fractievoorzitter Hans Veentjer maakte een rekensom van de opvangkosten en vroeg zich af of dat geld niet beter besteed kon worden aan woningbouw in ZuidHolland. Volgens Veentjer gaat het niet om mensen die vluchten voor oorlog, maar om mensen die „op zoek zijn naar zekerheid en misschien ook wel naar geld”.
Voor de doorstroming van statushouders (voormalige asielzoekers in het bezit van een verblijfstitel in Nederland) is staatssecretaris Van der Burg ook afhankelijk van gemeenten. In de tweede helft van dit jaar had voor 23.000 statushouders huisvesting moeten worden gevonden. Voor tienduizend van hen is dat nog niet gelukt, blijkt uit cijfers van het ministerie van Binnenlandse Zaken. „Zeer ongewenst”, noemt een woordvoerder van demissionair minister Hugo de Jonge (Binnenlandse Zaken, CDA) dat. En dus wordt er „met mensen gesleept van de ene naar de andere locatie”.
Ik zou willen dat iedere gemeente haar verantwoordelijkheid pakt
Ingrid Sterrenborg wethouder in Stadskanaal