Ka haere te mātātahi, ka noho te mātāpuputu
He ahakoa he taiohi tā tātou pōtiki, he wahine kaha, he ngākau pono ki te oranga tonutanga o te taiao, nā reira ka toko ake te whakaaro ki te ngākau o Matariki Mihinui-maxwell ki te kore tētehi mā wai atu? He mōhio hoki nōna me whakatakoto rautaki atu i te porotēhi, me tae ā tinana ki te tēpu whakarite rautaki ki te kore e tāea te noho ki te tēpu me hau atu rānei ki te rūma e hurihuri ana ngā whakawhitinga kōrero. Nā reira i tāti ai tana haerenga me te kaupapa ko Youth Engagement. He pahi e mahi tahi nei me te Kaunihera ā rohe o Te moana o Toi te huatahi. Ko te aronga matua ko te whakapakari i te taiao.
“Ko te tikanga o tēnei kaupapa, kia whai huarahi ai ngā rangatahi ki te tēpu, ki a whai mana ai ō rātou whakaaro hai arahi i te Kaunihera ā rohe o Te Moana o Toitehuatahi ko te whakaaro matua ko te oranga o te taiao. Ko te aronga o te rautaki matua, mā ngā whakaaro o te hāpori tātou e arahi tērā pea ētehi whakaaro kāore anō kia whakaarongia e rātou e whai mana ai ināianei”.
Kai Rarotonga a Matariki me tana rōpū haka ko Tūhourangi i te wiki nei, wheoi anō he tauira ia ki te kura o ngā kōhine, he tau kotahi tekau mā rua. Atu i tēnā, he manu mīrei hoki mō te ropu kapa haka o Raukura, kia tirohia e tātou te ia o te toto nā reira ka mātai ai tātou ki tēnei āhuatanga ōna, he uri nō Tūhourangi-ngāti Wahiao, wheoi anō he taha hoki ōna nō Tahumatua me Ngāti Rangiwewehi.
He kotahi tekau mā rua ngā marama i āta wherawherangia ai tēnei kaupapa rangatahi nei, ko te otinga hoki he ripoata nui i puta mai i te timatatanga o tēnei tau. I karangangia ki a kotahi tekau mā rua o te hunga rangatahi, me tō rātou pakeketanga mai i te kotahi tekau mā ono ki te rua tekau mā rima o ngā tau, katoa ēnei rangatira nō ngā awa huhua o Toi te Huatahi. Ko Matariki te hua whakapakanga o ngā mema katoa. “Ko te tikanga o tēnei kaupapa i puta mai i te kitenga pakeke o te kaunihaera-ā-rohe me ētehi atu o ngā mātanga mōhio i te korenga o ngā rangatahi i tēnei tūāhuatanga mahi. Me te mea nui ki a mātou kāore e kore ka heke ēnei āhuatanga taumaha katoa ki a rātou ā taihoa ake nei, nā reira i whakaara ake ai tēnei kaupapa me tāti kē e tātou ki te whakariterite ki a toa ai tēnei kaupapa”.
Me te huhua noa atu o ngā painga. Ko te wāhi tuku reo o te rangatahi kia kōrero ai e rātou ngā mea kai te kitea kia whai mana ō rātou whakaaro mō te āpōpō ki te tēpu whakatakoto rautaki, hai tā Matariki, ko ngā painga ka heke ki a tātou katoa, āe rā hoki mātua ko te whakatupuranga e anga ake nei, nā te mea ka whakakōkoiringia ēnei whakaaro hou inākuanei. Kāore e take ana te mahi akoako, ko te mea nui ko te muri aroha ki te whenua, ko te pūtea awhina kai te kaunihera. “Tā mātou taenga ki te pae o te kaunihera me te hiahia o te ngakau he whakaaro iti nei, e rima tekau mano tāra hai whakarewa i tēnei waka, wheoi anō nā tō rātou arohanui ki te kaupapa ka whoatu e waru mano tāra kē ki a mātou, auahi ana”.
Mō te pae tata nei, ko te āhuatanga o tā mātou rautaki e āhua pēnei ana; Te Rautaki Rangatahi, 2020 – 2022 e wha ngā wāhanga nui.
■ Ko Te Reo kōrero: Kia whakarongongia tā mātou reo, kia whai mana hoki te reo, ā, kia whai take ai mātou ki te tēpu whakatakoto rautaki.
■ Ko te oranga: Kia tautokongia mātou, kia toa kia pakari ai.
■ Te Amokuratanga: Mana motuhake me te wairua toa ki te whakauru i tō mātou wairua ki ngā kaupapa here o te Kawanatanga me te hāpori.
■ Te whakahuringa whakaahua: Mā te hunga whaipānga ngā tukinga o te māuiui urutā e whakamauru.
Ko te pae tawhito o te rautakiā-rohe ki a Māori noa te oranga o te taiao, kia pūāwaitia, kia ihi, kia wana, kia ngākau ngangahau. Me te mea hai tā Matariki, nā te kaha o te wairua rangatahi tēnei kaupapa i tū ai, huri noa, huri noa i ngā tai katoa o tēnei takiwā i te korenga me te ngoikore hoki o te kaunihera ki te whakarongo mai ki ō mātou nawe me te tangi o te ngākau ki te taiao. Ināianei, kua ea, kai te tēpu mātou.
He rite tahi nei te māuri o tēnei kaupapa i te wā o te māuiui urutā, ehara i te mea i piroku te wairua hahana engari i kaha ake. “Nā te māuiui urutā i kore ai mātou e hui ā kanohi ia marama, wheoi anō ko te oranga o tēnei raruraru iti nei ko te hangarau tōpā – e koe e mate!”