Rotorua Weekender

Ko te kaha o te tangata ki te manaaki tangata

- —Na Raimona Inia i whakamaori­tia tenei purongo

Ka tukituki hi, ka tuki tuki tonu taku manawa a haha. E tukituki ana i ngā rangi kua hori kua kite nei aku kanohi i te manuwhiri e hakoke noa i te tāōne, ko ngā kaipuke kawe turuhi tēnei e kōrerongia nei e ahau, ā, kai te hari katoa hoki ngā mokopuna. Kua whiwhi mahi rātau, he wā tū whakangāha­u, he wā tū ki te haka ki ngā tini waewae tapu te take. Kāore au i paku wehi i taku putanga ki te hokohoko kame i te rā nui whakahaaha­ra e kīa nei ko te ‘paraire mangumangu’. Te tini ngerongero hoki o te tangata e hakoke noa ana, engari kāore i tino eke ki tāku i tumanakong­ia ai. Kāti ka heke ahau ki Te Whakarewar­ewa ka hari taku ngākau i te kitehanga nōku i ngā tauhou me te mea hoki kua whakakīa te rua taniwha nānā tonu i horomi tētehi turuhi hai kai māna, wheoi anō he waimarie e ora tonu ana taua tangata rā.

He oranga ngākau hoki i taku taenga ki Te Puia. He whakanui i ta mātau hoa kātahi nei ia ka piki ki te whitu tekau o ngā tau. Ehara i te mea ko mātau anake, ara anō ētehi rōpū e hāpai ana i te māuri ora o tā rātau ake tangata. He whakaaro hoki nāku, he ahakoa kai te mahi te rangatahi me kaha kē hoki ngā pakeke, ara ō rātau rangatira ki te arahi tika i a rātau. Ko te mana nui o Rotorua, ko te kaha o te tangata ki te manaaki tangata, ko te tuku mihi ki te tauhou, ka oti ana ki te kore e tika i a tātau te manaaki i te manuwhiri kai kīa he whare mātao a Rotorua, he iwi koretake he iwi tautauhea.

Nō te whakatūwhe­ratanga o te taunga rererangi nō te tau kotahi mano, e iwa rau, e ono tekau mā wha ka tino eke te mana o Rotorua. He mahi tētehi o ngā hua i puta mai i tana whakatūwhe­ratanga. Tērā anō tētehi kaupapa nui kua oti i a Ngāti Uenukukopa­ko me te Poari o te taunga rererangi tētehi whakaaetan­ga kua wha tau te roa o tana haerenga kia eke ki tētehi taumata e rangatira ai ngā rōpū nei. Ko te tikanga o te whakaaetan­gamanatu, he mea nā Paraone Pirika me Wharangi Cookson i mokoa ko ngā koeke ēnei tokorua e kawe nei i te mana o Ngāti Uenukukopa­ko, ā, nā Peter Stubbs te tiamana mō te RRA, ara te Taunga rererangi o Rotorua me tōna tumuwhakar­ae a Nicole Brewer i waitohu mō te taha ki te Rererangi. Ko te mutunga iho o te pepa kia mahi ngātahi ngā rōpū nei kia mihia te ao tawhito, ā, mā tēnei e pakari ai te huarahi ki te āpōpō e whai hua ai te hāpori.

Mā te wera o te rae kia tūtuki ngā hui, ngā rūnanga, ngā wānanga o ngā tau e wha kua hori nā wai rā ka hua tēnei whakaaetan­ga-manatu. Hai tā Nireaha Pirika, te tiamana-ā-iwi mō Ngāti Uenukukopa­ko, ‘ He mana nui tēnei e whakaranga­tira ai ngā tūpuna o Ngāti Uenukukopa­ko a moroki noa iho nei, me te huhua o ngā huarahi mahi ka hua iho, engari ko te mea nui e pūare ana te waha tieke o te ātea nui e kōrero ngātahi ai ngā rōpū nei, whai hoki, ka ihi nui anō te rohe o Rotokawa’. Hai tā Nicole, ‘ Kua tae te wā e tika ana kia mihia te mana whenua o tēnei takiwā me te aroha nui o Ngāti Uenukukopa­ko e whakapau ana i ngā e hia tau kua pahemo ki a mau i a mātau ngā tikanga o te mana whenua, nō rātau te whenua me ngā herenga whakapapa ki Rotokawa otīā ki te whenua e takoto nei – ko te pae tawhiti whakamaua ki a tata, ko te pae tata whakamaua ki a tīna’.

Koia ēnei ētehi o ngā poupou o te whakaaetan­ga-manatu:

■ Whakapapa – Ko te whakatupu i te māuriora o te mana whenua me te whakatū tikanga e mana ai tēnei māuriora haere ake nei, haere ake nei.

■ Whanaungat­anga – Ka whakamōhio­ngia e RRA ngā tūnga mahi, ngā tūnga tauira mahi hou ki te iwi o Ngāti Uenukukopa­ko ki a whai mahi te hunga rangatahi, ki a whai pukenga hou te hunga rangatahi e whiwhi mahi ai rātau.

■ Wairuatang­a – Ko te taha ki te ao Māori kai ngā ringaringa o Ngāti Uenukukopa­ko. Mā rātau te taunga rererangi e arahi, e poipoi.

■ Manaakitan­ga – Ki a noho rangatira ngā rōpū nei. A Ngāti Uenukukopa­ko me te RRA. He whakawhiti kōrero, he rūnanga e mārama kehokeho ai ki ngā hiahia, ki ngā whakaaro, ki ngā kaupapa nui ka pā ki ēnei rōpū tokorua nei. Kia rangatira te whakaaro, tētehi ki tētehi.

Kai te tarouma o Rotokawa ki te taha wai o Te Rotoruanui-a-kahu te taunga rererangi e tū ana, ia rā, ia rā, kai te rere atu ētehi, e rere mai ana ētehi mai i Tamaki Makaurau, i Pōneke me Otautahi. Kāua e wareware he taha ki te kawe tangata ki tūā whenua hoki. He mana nui tō tēnei taunga rererangi e hono atu ai tātau ki ngā tāone kē atu o tēnei motu, ki ngā pākihi o wāhi kē atu otīā ki ngā tini whānaunga o te motu, nō reira e tika ana ki a tiakina tēnei taonga e tātau. Kāti he mea e whakahaere­hia ana e te Kaunihera o Rotorua, ara, te ( CCO) ka whakahaere­ngia motuhakeng­ia e tētehi pōari.

Me he pātai anō āu nanaohia ngā kōrero nui kai te whārangi pae tukutuku www.rotorua-airport.co.nz

 ?? ?? Ngati Uenukukopa­ko me nga mema o te poari o te Taunga Rererangi O Rotorua.
Ngati Uenukukopa­ko me nga mema o te poari o te Taunga Rererangi O Rotorua.

Newspapers in English

Newspapers from New Zealand