A step forward for te reo
E ngākau reka ana ngā mātanga reo Māori itewaih ape ngai te reo kite arapāho auraki nō tā Puna huri ki ngā pānui reo Māori, reorua hoki.
Reo Māori experts are glad to see the return of the language to mainstream media following Stuff’s shift to reo Māori and bilingual articles.
I runga anō i te whakaaro kia whakamanahia te iwi Māori, kua whāia e Puna tana kaiwhakamāori pūmau tuatahi, Tau rapa, it eH ūr ae.H em eae tautokona ai te whakarauoratanga i te reo puta noa i ngā pae a te umanga.
In the spirit of partnership and in keeping with its commitment to Māori, Stuff hired its first fulltime reo Māori translator, Taurapa, in July to support language revitalisation and normalisation across the company’s platforms.
Ka whakamāori a Taurapa (Te Rarawa) i ngā pūrongo nō ngā tini horopaki, mai i te ao Māori ki ngā pānui ohotata, tae rā anō hoki ki ngā wāhi tare whakangahau.
Taurapa (Te Rarawa) translates a number of stories daily across many genres from te ao Māori, hard-hitting breaking news to lighter entertainment pieces.
Heh ono ngai tu a tōngā pū ron goeo ti a ii te kaipānui te kōwhiri i te momo reo Pākehā, te momo reo Māori rānei. Ki ngā whakamāoritanga, kua whai ia kōwae reo Māori ki tana whakapākehātanga, nā konā e oti it ēt a hi eakoa na it ereo kia whakatauritehia ngā reo e rua, tā Taurapa.
The translated stories contain a link that allows the reader to choose between the English version or te reo Māori translation. In the translated stories, each paragraph in te reo is followed by its English counterpart so those who are on their reo journey can compare the two, Taurapa said.
I tupu aT aura pa kite kura kaupapa Māori, nā reira i hari ia iteki ten gait er eoMāoriki tētahi pae auraki, he wheako hōu, hei tāna.
Growing up in a Māorimedium school, Taurapa was glad to see te reo Māori on a mainstream platform, something he said was a new experience.
‘‘Mōku ake, e kōingo ana [a Puna] kia noho māori mai te reo Māori kite arapāho auraki,’’ hei tāna.
‘‘I think that [Stuff] very much want te reo to have a normal presence in mainstream media,’’ he said.
‘‘E roa ana te ara ki mua i te aroaro, he uaua nō te tutuki i ngā mahi pena te tangata kotahi, kāore pea au e whakamāori koni atu i te 1% o ngā pānui ka whakaputaina i ia rā, nā reira whakaarohia te pānga pena kua tokorua māua.’’
‘‘We have a long way to go because it’s really hard to do that with just one person, I don’t think I translate more than 1% of the articles we put out a day, so imagine the impact we could have if we could have two people doing that.’’
Hei tā te tohunga wetereo, te koikōkiri reo Māori ki Whakaata Māori, Tākuta Hinurewa Poutu, kua roa nei mātou e tāria ana te waihapenga i te reo Māori ki ngā pānui auraki.
Reo Māori linguist and kaikōkiri reo, director of te reo Māori for Whakaata Māori Dr Hinurewa Poutu said the return for reo Māori to mainstream news was long overdue.
I tupu a Poutu (Ngāti Rangi, Te ti Haunui-a-pāpārangi, Ngāti Maniapoto) i te ururuatanga o te reo Māori, te kōrero, te pānui, me te tuhi i te reo Māori, nā reira kua hiamo i te kitenga i tā Puna hūnuku ki te whakaputa i te reo Māori, hei tāna.
Poutu (Ngāti Rangi, Te ti Haunui-a-pāpārangi, Ngāti Maniapoto) grew up speaking, reading and writing in te reo Māori, so to see Stuff shift towards publishing in te reo was exciting, she said.
‘‘Ehara ngā pānui reo Māori o ia rā i te mea hōu, anā, tērā tētahi wā i koni atu i te 40 ngā niupepa i whakaputaina ki te reo Māori.
‘‘Having daily news written text in te reo Māori is not new, in fact there was a time when there were more than 40 newspapers published in te reo Māori.
Kua rawe te kitenga i te hokinga mai o te kupu Māori ki ngā whakaputanga, ngā niupepa, me ngā pānui o ia rā.