– Deanunjálmmis leat njurjot laskan
Øystein Hauge muitala ahte njuorjjomáddodat lea laskan Deanunjálmmis maŋŋá go njuorjju ráfáiduvvi 1991:s. Deanunjálmmis šaddet njuorjjočivggat sáttogáttiin ja Hauge lohká dat lea áidna njuorjjomáddodat mii dan dahká Norggas.
Øystein Hauge doaimmaha Kildesli mearrasámi luondduviesu Juovlavuonas Deanus, ja son lea vuohttán ahte njuorjjolohku lea laskan maŋŋá go njurjot ráfáidahttojedje.
– Ovdal go njuorjju ráfáidahttui dalle ledje sullii čuođi njurjo, 80 dás sáttogáttis ja 25 proseantta dan máddodagas mearas. Dál leat sullii 200 njurjo sáttogáttis oktanaga ja lohku dušše lassána. Go lea máddodat mas lea sullii 200 ealli, de in dieđe mo lea njiŋŋelas ja varis njurjuid juohku, muhto jus dat lea oalle dássálaga, de sáhttet šaddat gaskal 50-10 čivgga buori jagis, dadjá Øystein Hauge.
Olu čivggat
Son muitala njurjos lea olu maid borrá Deanunjálmmis ja Deanovuonas maŋŋá go gonagasrábbát bohte guvlui, ja dat maid dagaha ahte njuorjjomáddodat loaktá ja lassána.
– Dán jagi leat šaddan olu čivggat dás, lean oaidnán máŋga njiŋŋelasa main leat čivggat dás sáttogáttis, dadjá Hauge.
Ráfáidahttui 1991:s
Njuorjju ráfáidahttui 1991:s Deanunjálmmis ja báiki lea luonddureserváhtta.
– Ovdal 1991 sáhtii bivdit njurjo ja máddodat lei viehka unni. Dat lea veahá erenomáš máddodat go lea áidna báiki Norggas gos njurjot ožžot čivggaid sáttogáttiin, dadjá son.
Suoládit luosaid firpmiin
Son čilge ahte ovdal lei njuorjju dehálaš báikeolbmuide go sii borre njurjobierggu ja njurjonáhkki olu geavahuvvui duojis. Muhto jus njuorjju gávnnahallo gorgŋen Detnui, de lea lohpi bivdit dan.
– Njuorjju láve maiddái gorgŋet Detnui ja sáhttá bilidit firpmiid ja suoládit luosaid, muhto de lea hui váttis bivdit dan go lea issoras hiras ja leat váttis oaidnit dan, lohká Øystein Hauge.
Stáđis
Deanučázádaga Guolástanhálddahusa direktevra Hans-erik Varsi ii loga leat juohke jagi go njuorjju lea dieđihuvvon gorgŋen Detnui ja su oainnu mielde lea njuorjjomáddodat stáđis.
– Dalle johka lea coahki, ja de leat mu oainnu mielde eanet njurjot jogas. Maŋimuš háve go leat dieđihuvvon njurjot jogas lei vissa golbma – njeallje jagi áigi ja dalle ledje bivdit ohcamiid daid, muhto daid ii leat nu álki gávdnat. Muhtin jagiid leat eanet njurjot ja muhtin jagiid eai leat nu olu, ja mu oainnu mielde lea njuorjjomáddodat oalle stáđis. Hástalussan lea go njuorjju manná firpmiide bilidit guliid, muhto Deanunjálmmi ja vuotnaguolásteami bivdiide lea njuorjju lea hástalussan, dadjá Deanučázádaga Guolástanhálddahusa direktevra Hans-erik Varsi.