OLLES MAGASIIDNA eamiálbmogiid ja feminismma birra
– Eamiálbmogat ja feminisma lea fáddá man birra mii leat guhká háliidan čállit, lohká Hanne Skogvang, gii lea feministtalaš magasiinna «Fett» redaktevra. Dán jagi goalmmát nummáris čállet vuđolaččat fáttá birra.
Go maŋemus nummar «Fett» magasiinnas almmuhuvvui mannan vahkku, de dat ii dáhpáhuvvan gal jaskadit. Magasiinna almmuheaddjit bovdejedje sihke paneladigaštallamii eamiálbmogiid ja feminismma birra, ja loahpahedje elektronikakonsearttain. Báiki gos almmuheapmi dáhpáhuvai lei dievva. Fáttat maid paneladigaštallamis guoskkahedje, ledje earret eará kultuvrralaš appropriašuvdna, ja dat go Siv Jensen lei gárvodan indiánan Ruhtadandepartemeanta fáddáfeasttas diibmá.
Bådådjo nieida Hanne Linn Skogvang (27) lei aiddoládje álgán váldodoaimmaheaddjin «Fett» magasiidnii. Magasiidna čállá earret eará sámi nissonrahčamušaid birra.
Ávvira luođujournalista deaivvadii suinna maŋŋel doaluid:
– Dat lea vuosttaš nummar «Fett» magasiinnas masa mus lea ovddasvástádus. Mii leat gal ovttas doaimmahusas mearridan čállit dán fáttá birra. Bláđđi lea aiddobáliid almmuhuvvon, ja mun lean hui gealdagasas dál gullat mo olbmot váldet dan vuostá. Mis leat doaimmahusat sihke Oslos ja Bergenis, ja danne válljiimet almmuhandoaluid doallat Bergenis. Muhto, mii dieđusge sávvat ahte olbmot Davvi-norggas ja Finnmárkkus maid lohket bláđi.
Laulas Pocahontasii
– Čállit feminismma ja nissoniidlihkadusa birra ii leat dat mii buktá daid stuora dietnasiid, muhto mii áigut goit geahččat mo sáhttit almmuhit bláđi maiddái olggobealde Oslo ja Bergena, lohká Skogvang.
«Fett» bláđii goalmmát nummaris, mii dál almmuhuvvui, leat fáttát Elsa Laula Renberga rájes gitta Pocahontasii.
– Mii čállit eamiálbmotfeminismma birra, nállebiologiija birra, sámi nissoniid ráhčamušaid birra, mis leat mátkereportášat sámi guovlluin Finnmárkkus ja stuora ášši sámi eksperimentealla musihkkajoavkku «Biru baby» birra. Bláđis lea maid kritihkalaš árvvoštallan Disney-filmma Pocohontasas, ja dan oainnus mii filmmas orru indiánaide, čilge váldodoaimmaheaddji.
Feministaikona sámi biktasiiguin gárvvuhuvvon
Bláđi ovdasiiddu lea hábmen sámi aktivistajoavku. Ovdasiiddus lea govva dovddus propagandagovas «Rosie the Riveter», go son lea gárvvuhuvvon sámi biktasiiguin.
– Gova lea Suohpanterror joavku ráhkadan ruvkevuosttaldemiid oktavuođas Gállok guovllus Johkamohkis Ruoŧas vihtta jagi dassái, go ruvkefitnodat Beowulf Mining áiggui čađahit geahččalanbávkalemiid guovllus iskan dihte lea go vuođđu álggahit ruvkedoaimmaid dohko. Ruvkedoaibma lei goaridit boazodoalu guovllus, ja ruvkeplánat bohciidedje garra vuostálastimiid. Earret sápmelaččaid, de serve birasgáhttejeaddjit ja dáiddárat maid vuostálastimiidda, muitala Skogvang.
– Eat nagodan ollislaš gova čájehit
– Bláđis leat oktiibuot 84 siiddu eamiálbmogiid ja feminismma birra. Máilmmis leat birra 370 miljovnna olbmo geat gullet iešguđetlágán eamiálbmogiidda, nu ahte lea dieđusge veadjemeahttun buot nagodit gokčat diein siidduin. Mii diehtit bures ahte mii eat nagot ollislaš gova čájehit, go eat leat earret eará čállán maidege Afrihká ja Austrália eamiálbmogiid birra.
Feminisma ja fápmu
Fáddá eamiálbmogat lea guhká juo leamašan «Fett» magasiinna bargoplánain.
– Ovttatmano go geahččagoahtit feminismma, de oaidnit man čavgadit dat lea čadnon fápmui. De oaidnit maid fápmooktavuođaid. Dán nummaris bláđis geahččat ge makkár dilli sápmelaččain lea Ruoŧas ja Norggas, ja guoskkahit olu fáttáid. Áiggiid čađa eai leat Norgga ja Ruoŧa stáhtat álo meannudan nu čábbát riikka eamiálbmogiid, čilge«fett» magasiinna váldodoaimmaheaddji. – Maid don ieš leat oahppan? – Lean oahppan Norgga historjjá, ja vaikko ieš lean davvi-norgalaš, de ferten mieđihit ahte in dovdan stuora osiid guovllu historjjás. Lean eret Bådådjos ja muittán bures man rieja dagahii go dohko mearriduvvui sámegiel báikenamma. Dál, go lean dán magasiinna váldodoaimmaheaddji, de lean oahppan transbuolvatraumaid birra, ja mo veahkaválddálašvuohta báidná maŋit buolvvaid. Mu mielas čállá Linnea Axelsson hui bures Ruoŧa beale sámiid historjjá birra, ja mii almmuhit ge oasi su girjjis «Aednan» magasiinnas, muitala Skogvang.
Sávvá maŋŋel eambbo čállit fáttá birra
Magasiinna ođđa váldodoaimmaheaddji, Hanne Linn Skogvang, lohká vel loahpas ahte son sávvá sii maŋit nummariin maid čállet eambbo eamiálbmogiid ja feminismma birra, go leat ain olu bealit maid birra sii eai leat čállán.