Ii leat ruhta iige gelbbolašvuohta doalahit Sámi heahte- ja inseastaguovddáža
Áidna Sámi heahte- ja inseastaguovddáš árvaluvvo heaittihuvvot, go sámi gielddat eai hálit ruhtadit fálaldaga.
Kárášjoga gielddas lea Sámi heahte- ja inseastaguovddáš, ja lea fálaldat man gielda lea ovttas Porsáŋggu gielddain ja Guovdageainnu suohkaniin doaimmahan máŋga jagi. Porsáŋggu gielda lea geassádan, muhto Guovdageainnu suohkan lea addán áiggi Kárášjohkii čorget váilevašvuođaid maid Finnmárkku fylkkamánni lea cuiggodan. Fálaldat lea dál evttohuvvon heaittihuvvot, ja ášši galgá meannuduvvot juovlamánu Kárášjoga gielddastivračoahkkimis.
Ii leat ruhta
Kárášjoga sátnejođiheaddji Svein Atle Somby lohká duogáš árvalussii lea go gielddas ii leat ruhta njulget fálaldaga váilevašvuođaid, earret eará namuha ahte visti ii doala dási dálá gáibádusaid vuođul. Son lohká ahte oktiibuot lea sáhka birrasii viđa miljovnna ruvnnus njulget dálá fálaldaga váilevašvuođaid ja lea ruhta mii gielddas ii leat.
– Lea hui šállošahtti. Oainnán dieđusge dehálašvuođa bisuhit fálaldaga, muhto gielddas ii leat ruhta doaimmahit fálaldaga. Mii eat nákce okto doalahit guovddáža nu go ruhtadilli lea gielddas dál, dajai Svein Atle Somby semináras mas fáddán lei veahkaváldi nissonolbmuid vuostá ja veahkaváldi lagas oktavuođain sámi servodagas, mii lágiduvvui Sámedikkis Kárášjogas.
Finnmárkku fylkkamánni lea diibmá čađahan bearráigeahču ja leat duođaštuvvon golbma láhkkarihkkuma, earret eará cuiggoduvvo ahte fysalaš sihkarvuohta ii leat fálaldagas ja váilevaš gelbbolašvuohtaa čuovvulit eaŋkalolbmo.
Diibmá válde 126 olbmo oktavuođa
2017:s ledje 109 nissonolbmo geat válde oktavuođa guovddážiin telefovnna bokte, ja 17 albmá, 24 nissonolbmo ja máná idjadedje ja guokte nissonolbmo ja guhtta máná fitne doppe guossis, čájehit logut mat čuvvot Kárášjoga gielddastivrra áššebáhpáriid.
Ii leat gelbbolašvuohta dustet sámi álbmoga
Álttá heahteguovddáža jođiheaddji Gunn Andersen muitala ahte Guovdageainnu suohkan lea ohcan oastit bálvalusaid sis, muhto son deattuhii ahte sis ii leat sámegiela dahje sámi kultuvrra gealbu.
– Mis ii leat sámi gealbu, fálaldat maid gielddat leat ožžon mis das lea sáhka orruma birra. Jus eará fálaldat galgá, de ferte hukset gelbbolašvuođa, mii mearkkaša lassi goluid maid gielddat ieža šaddet máksit, dadjá Gunn Andersen.
Gielddat geatnegahttojit veahkehit
Son geardduha ahte sis ii leat sámi gealbu, muhto lasiha ahte čájehuvvo ahte sámi servodagas maid lea váilevaš gealbu.
– Mii eat dieđe mo sáhttit ovttasbargat vai olahat sámi nissoniid ja albmáid. Mu jurdagat leat, jus mii galgat áimmuhuššat sámi álbmoga, de fertejit gielddat ieža leat mielde. Gielda ferte muitalit iežaset dárbbuid ja maid sáhttet fállat, muhto ii dat ge leat doarvái, dadjá Andersen.
Mo olahit sámi servodaga, eambbo dutkan
Son oaidná dárbbašlažžan eambbo dutkama mas muitaluvvo man láhkai sáhttá olahit sámi nissoniid.
– Váldováttisvuohta lea mo olahit sámi nissoniid ja albmáid. Jus galgat áimmuhuššat sámi álbmoga, de leat mii sorjavaččat das ahte gielddat leat veahkkin ja ahte oažžut gelbbolašvuođa moolahit sámi nissoniid ja albmáid, ja maid de bargat go leat olahan sin, dadjá Andersen.
Vurdet ahte Kárášjohka čorge dili
Guovdageainnu sátnejođiheaddji Johan Vasara muitala sii leat ožžon signálaid Kárášjogas ahte fálaldat heaittihuvvo ja dan sivas lea suo- hkan šaddan geahččat eará vejolašvuođaid. Suohkanat leat geatnegahtton addit fálaldaga álbmogii.
– Fylkkamánni lea cuiggodan garrasit mo earret eará fálaldat jođihuvvo. Kárášjohka lea verddegieldda ja mii vuordit ahte sii báikkálaččat čorgejit. Mii leat váldán duođaš ášši ja gulaskuddan vejolašvuođa oažžut fálaldaga eará sajis, lohká Vasara.
Ii hálit máksit eambbo
Son lohká vahágin gullat ahte Kárášjoga gielddas ii leat ruhta doaimmahit fálaldaga.
– Mii vuordit ahte Kárášjohka loahpaha šiehtadusa minguin ja dasto mearridit maid bargat. Buori lihkus ii geavahuvvo bálvalus nu dávjá, muhto go geavahuvvo, de lea dehálaš fálaldat ja mii leat maid geatnegahtton suohkanis addit bálvalusa, lohká Johan Vasara. Son ii loga dál ságas leamašan veahkehit ruđalaččat bisuhit fálaldaga. Guovdageainnu suohkan doalaha iežas oasi šiehtadusas mas lea geanegahtton máksit birrasii 200 000 ruvnno jahkásaččat fálaldaga ovddas.