– Mari Boine nanusmahttá min su doarjagiin
– Mii gulaimet aiddo stáhta mearrádusa ja mun mearridin rievdadit olles konseartta čájehan dihte doarjaga Jovsset Ánte Sarai, dajai Mari Boine ja bovdii «Pile O´sápmi» lávdái mannan lávvordaga NSR ávvudoaluin Guovdageainnus.
– Mii gulaimet aiddo stáhta mearrádusa ja mun mearridin rievdadit olles konseartta čájehan dihte doarjaga Jovsset Ánte Sarai, dajai Mari Boine ja bovdii «Pile O´sápmi» lávdái mannan lávvordaga NSR ávvudoaluin Guovdageainnus.
Máret Ánne Sara, dáiddár ja Jovsset Ántte stuoraoabbá, lea maŋemus jagiid jođihan «Pile O’sápmi», mii lea dáiddalihkadus, mainna čalmmustahttá Jovsset Ánte Sara ja boazodoalu rahčamuša Norgga stáda fápmogeavaheami vuostá.
NSR ávvudoaluin lei Mari Boines konsearta, masa lei čáhkkehan saji Jovsset Ánte Sara áššái doarjjan.
– Mari lea okta min deháleamos ofelaččain, gii lea láidestan sámepolitihkkalaš gažáldagaid máŋgaloht jagi. Go son čuoččaha vuoht min rivttiid ovddas, dat gievrudahttá min buohkaid, čilge Máret Ánne Sara.
Gielastuvvon
Ođđa dáidagiin lávkii son lávdái, ja sus lea čielga diehtu riikka politihkkáriidda.
– Vaikko guđe láhkaásahusa dahje byråkratiija duohkai čiehkáda, de leat politihkkárat ja fámolaš njunnošat dán riikkas, geain lea ovddasvástádus min eallima badjel, min ceavzima ja eallinvuorbbi badjel, dajai Sara lávddis.
Sii geat ledje boahtán Báktehárjái, ávuin čurvo. Lávddis čuoččui Máret Ánne Sara, ovttas Mari Boiniin ja dáiddajoavkkuin Article3, go sii ovttas muitaledje osiid Máret Ánne Sara ođđa dáidaga birra man namma lea «Gielastuvvon».
Noađđi čoggo ja dearvvašvuhtii čuohcá
Sara ii leat okto iežas vuorjašumiin. Norgga Boazosámiid Riikkasearvi (NBR) čalmmustahtii psyhkalaš dearvvašvuođa ja biddjui čoahkkinortnegii logi jagi áigi. Dutkanraporta «Boazodoalu árgabeaivi» čájeha ahte stuora oassi boazodolliin vásihit olgguldas sisabahkkemiid, lassi bargguid ja hušaid. Boazodoallit vásihit ahte máilmmis lea boasttu ja negatiiva govva boazodoalus ja boazodolliin, ja ahte boazodoalu govvideapmi media bokte šaddá lossa noađđin.
Vásihit lossa nođiid
70 proseantta boazodolliin vásihit unnimusat njeallje diŋgga mat buktet lossa noađi ja lassi barggu boazodoallái ja bearrašii. 91 proseantta vásihit ahte lágat ja mearrádusat ráhkadit riidduid mat hehttejit barggu čađaheames fágalaš buriin vugiin, ja vuollel golbma proseantta oaivvildit ahte almmolašvuođas lea gelbbolašvuohta boazodoalu birra.
– Boazodoallis ii leat juridihkalaččat šat vejolašvuohta dán riikkas, ja lea garra fallehemiid vuolde, lohká Sara.
Golbma diggeášši riikadásis ja divrras váidda ON:I, leat oasit maid su viellja ja bearaš leat šaddan máksit go áigot birget boazodoaluin dán riikkas.
Rivvejuvvon mearridanriekti váikkuha
Iešsoardineastadanplána Sámis aktualisere maid sámiid dearvvašvuođa rivttiid, mii namuhuvvo ON eamiálbmotdeklarašuvnnas. Noađit mat čoggojuvvojit ja alla iešsoardinlogut speadjalastet mearrádusaid mat leat rivvejuvvon.
Evttohuvvon doaibma lea addit sámiide duođalaš vejolašvuođa iešmearrideapmái go addo vejolašvuohta mearrádusaid váikkuhit main lea váikkuhus sin eallimii.
Sara oaivvilda ahte dan mihtu olaheapmi lea guhkkin eret.
– Dat lea struktuvrralaš váttisvuohta alimus dásis, lohká Máret Ánne ja čujuha earret eará Alimusrievtti dupmui mas stáhta čuoččuha ahte Jovsset Ánte beroštumit barget sámi boazodoalu vuostá, juoga man sihke Jovsset Ánte, Sámediggi ja NBR biehttalit.
Psyhkalaš terror
Guokte duomu leat celkon, mas čuožžu ahte Jovsset Ántte olmmošvuoigatvuohta ja su vuoigatvuohta doaimmahit iežas kultuvrra, lea rihkkojuvvon. Alimusriekti fas dupmii su njuovvat ealu, vai báhcet dušše 75 bohcco. Dál gáibida ahte Sara galgá unnidit ealu, maŋemusat juovlamánu 31. beaivvi, vaikko ášši vel lea ge sáddejuvvon ON:I.
Mearrádusdiehtu bođii golggot- mánu gaskamuttus, maŋŋel go Sara eallu lei geargan dán jagáš njuovvamiiguin ja go lei johtinbargguin, mii ii leat lunddolaš áigi gávpečorraga geassit. Saras lea dál oanehis áigi čuovvulit mearrádusa mii rievdada su eallima.
– Dakkár fáhkkadiehtu, mas praktihkalaš osiide ii leat váldon vuhtii, vásihuvvo leat roavva psykologalaš terrorin, lohká stuoraoabbá Máret Ánne Sara gii vuorjašuvvá vieljas dearvvašvuođa ovddas, man gohčoda ogohallama mii lea varranaga stáhta bealis.
Vuorjašuvvan oabbá
26-jahkásaš Jovsset Ánte lea báhcán rivttiid, kultuvrra, eallinvuogi, sosiála gullevašvuođa, boahtteáiggi dietnasa ja iežas kultuvrralaš árbevieru haga.
– Dál lea áigi váldit ovddas- vástádusa dain stuora olmmošlaš goluin mat leat dán roasus. Jovsset Ánte, gii lea nuorra boazodoalli, eallá lossa nođiin ealáhusas mii vásiha garra deattu. Son lea bággounnidanproseassas eallán garra deattuin ja eahpesihkarvuođas su eallima ja boahtteáiggi ektui, juridihkalaš ja ekonomalaš áitagiiguin – ii ge gávdno makkár ge doarjjaortnet su dearvvašvuhtii ja bággehallan eallinrievdadeapmái. Mun lean hirbmosit vuorjašuvvan iežan vielja dearvvašvuođa ovddas ja boazoálbmoga obbalaš dearvvašvuođa rievtti ja eksisteanssa ovddas dán riikkas, lohká Máret Ánne Sara.