Lappi universitehta nammadan guoktása gudnedoavttirin
Mannan vahkus nammadii Lappi universitehta girječálli Kirsti Paltto servodatdiehtaga gudnedoavttirin ja duojár Petteri Laiti ges dáidaga gudnedoavttirin.
Lappi Universitehta dieđiha ruovttusiiddus ahte sii gudnejahttet 18 olbmo geat leat leamaš mielde ovdánahttimin universitehta Sámi kultuvrra ja ealáhusa dutkama ja oahpahusa. Sin gaskkas lea girječálli Kirste Paltto Ohcejoga gielddas ja duojár Petteri Laiti Anára gielddas.
– Mearkkaša dušše buori munnje. Olmmoš han alo vuordá alcces dovddastusa iežas bargui. Lean hui ilus go lean dákkár gudni ožžon, lohká Kirsti Paltto.
– Hirpmahuvven vuos, muhto de smiehttagohten iežan barggu ja nu ovddosguvlui, lohká Petteri Laiti moji.
Gudnedoavtternamahus geigejuvvo Roavvenjárggas viđát konferánssas Lappi universitehtas 15.-18. beivviid 2019:s.
Dáidaga gudnedoavttir
Duodjemeašttir ja silbarávdi Petteri Laiti čaimmiha ja muitala son álggus hirpmahuvai go Lappi universitehta čuojahii sutnje.
– Ii leat várra nu imaš go mun han lean skuvlen, oahpahan ođđa duojáriid, fidnobargiid ja oahpahan njealji riikka sámi oahpaheddjiid, ja jođihan davviriikkalaš skuvlejumi sámegillii ja Anáris lean oahpahan álgohárjehallama, lohká Petteri Laiti, ja muitala son leamaš mielde Suoma guovddáš dáiddadoaibmagottis guokte tuvrra sihke 1990-logu álggus ja 2000-logu álggus.
Muitala mánnávuođa duodjeoahppu buvttii sutnje movtta ja máhttu duddjot čorvviin, aisttan iežas sániiguin «dárkilit faskkastit ja njuovžilit bargat». Dá lei álgu su duodjeohppui ja 4-jagi gollečeahpeskuvlii ja silba- ja duodjebádjái Anárii. Lohká son dál lea duddjogoahtán fas dološ láhkai ja áigu fárret mánnávuođaruovttubáikái, Guoldnái, Anárjoga gáddái Ohcejoga gildii.
Servodatdiehtaga gudnedoavttir
Muhtin miillaid vulobeal Guoldná, ássá fas 72 jahkásaš girječálli Kirsti Paltto Fierranjogas Deatnogáttis. Maŋŋágo gearggai oahpaheaddjeoahppuin 1971:s, de barggai son njeallje jagi oahpaheaddjin. Muhto 1975 rájes lea son čállán 20 girjji. Fáddá su girječállimis lea leamašan gággamuš sámi unnitlogi servodaga ja suopmelaš eanetlogu servodaga gaskkas ja rievdan árbevirolaš servodagas dálá áigásaš servodahkii.
– Dieđusge go lea álgoálbmot giellagáhtten jahki, de sáhttá girječálli čalmmustahttit justa giela eambbo, moddjá Kirsti Paltto.
Lohká son leamaš Sámi Girječálliid Searvvi jođiheaddji measta logi jagi 1979 rájes, leamaš Lappi leana dáiddárin ja leamaš mielde vuođđudeamen Suoma Sámi Dáiddasearvvi. Doamiha loahpas muitalastit ahte Davvi Girji farga almmuha su girjji «Jođašeadddji násti».
Akademalaš ánsu
Ávvira dieđu mielde leat dát sápmelaččat ožžon gudnedoaktára árvvu: Suomas: Nils-aslak Valkeapää, Pekka Aikio, Samuli Aikio, Matti Morottaja ja Ristenrauna Magga. Norggas: Mari Boine ja Ole Henrik Magga. Ruoŧas: Britta Marakatt-labba.
– Dasa gii válljejuvvo lea hirbmat somá beassat gudnedoavttirin go dalle lea ánsu maid akademálaš máilmmis sin bargui. Mun gal oainnán beare buorrin go sápmelaččat doaimmahit maid nu servodagas ožžot dákkár ánssu, lohká Sámi Allaskuvlla rektor Gunvor Guttorm.