Dárbu ásahit bissovaš Sámi Giellagáldu
Lea dárbu ásahit Sámi Giellagáldu bissovaš oktasaš orgánan ja beavttalmahttit rádjarasttildeaddji davviriikkalaš giellaovttasbarggu.
Norgga beale Sámedikki dievasčoahkkin meannuda davviriikkalaš giellaovttasbarggu ášši 27/19 geassemánus.
Sámedikkiid mihttun lea ásahit Sámi Giellagáldu bissovaš oktasaš orgánan jagi 2020 rájes. Duogáš dasa lea dárbu ođđasit organiseret ja beavttálmahttit rádjarasttildeaddji davviriikkalaš giellaovttasbarggu man Sámi Parlamentáralaš Ráđđi bijai johtui juo 2007:s. Sámediggeráđđi árvala ná: Lea dehálaš Sámediggái ásahit Sámi Giellagáldu bissovaš davviriikkalaš normerenorgána sámi gielaide ja mii doaimmašii giellaovttasbarggu rádjarasttildeaddji orgánan. Sámediggi addá válddi Sámi Parlamentáralaš Ráđđái mearridit organisašuvdnamálle Sámi Giellagáldui čuovvovaš eavttuin:
*Sámi Giellagáldu ásahuvvo bissovaš orgánan jus buot sámedikkit mihtet ovttasbargat. *Sámi iešmearrideapmi sihkarastojuvvošii dan bokte ahte ásahuvvošii stivra Sámi Giellagáldu mas lea guokte lahttu ja 2 várrelahtu juohke Sámedikkis. *Sámedikkit nammadit iežaset stivralahtuid ja várrelahtuid iežaset sámedikkiid njuolggadusaid ektui. *Organisašuvnnas galget leat giellamielbargit nu ahte normerenbarggus sáhttá váldit vuhtii dan golbma riikka eanetlogugielaid váikkuhemiid sámegielaide, ja váldit vuhtii buot sámi gielaid erenoamáš dárbbuid ja hástalusaid.
Dát ášši ovddiduvvo boahtte Sámi Parlamentáralaš Ráđi dievasčoahkkimis. Sámeráđđi čállá árvvoštallamis ahte sámegielat eai čuovo riikkarájáid ja leat iešguđetláganat giellageavaheddjiid ektui, man gallis dat hállet dan sámegiela ja gos dan dahket. Čállingielain čuvvot iešguđetlágan ortográfalaš prinsihpaid maid. Dasa lassin leat sámegielat hearkkes dilis go eai nu olusat daid hála. Eanetloguid gielat váikkuhit sámegielaide ja danin lea dárbbašlaš ovttasbargat giellanormeremiin seailluhan dihtii sámegielaid oktasaš geađgejuolggi. Dát rádjarasttildeaddji ovttasbargu eastadivččii gulahallanváttisvuođaid sámegielagiid gulahallamis.
Dán áiggi sámi servodagas lea dárbu ođđa doahpagiidda buot oktavuođain ja normerenbargu lea vuođđu buot giellaovddideapmái. Divvun ja Sámi Giellagáldu ovttasbarget olu, ovdamearkka dihtii ovddidit digitála giellabáŋkku www.satni.org mas leat álki gávdnat doahpagiid maid Sámi Giellagáldu lea ovddidan. Giellagáldu haga ii sáhte Divvun ráhkadit digitála giellaovddidanreaidduid maid sámi servodat dárbbaša. Dát normerenbargu váilu ain olu sámegielain.
Sámegiella lea áidna eamiálbmot Europeálaš Uniovnnas. Ovttastahttojuvvon Našuvnnat (ON) lea cealkán ahte jagi 2019 lea máilmmi eamiálbmotjahki. Dássážii lea Sámi Giellagáldu doaibman prošeaktaruđaiguin, muhto dárbbaša boahtteáiggis bissovaš juolludeami stáhtain.