– Lei lossa dovdu go MIN ÁRBI DOHKO BÁZII
Nie lohká Norgga sámediggepresideanta Aili Keskitalo iežas dovdan maŋŋel go galledii stáda musea, Museum Europäischer Kulturen, Berlinas Duiskkas, gos lea stuorra sámi dávvirčoakkalmas 1700logu rájes.
Norgga sámediggepresideanta Aili Keskitalo ja Riddoduottarmusea direktevra Anne May Olli leaba galledan Duiskka stáda musea, Museum Europäischer Kulturen, Berlinas Duiskkas. Soai ságastalaiga musea direktevrrain vejolaš ovttasbarggu birra sámi dávviriid ektui.
Duiskka musea bovde ovttasbargui
Váldobargun dán mátkkis lei ásahit ovttasbarggu sámi dávviriid ektui, dadjá sámediggepresideantta. Museum Europäischer Kulturen bealis háliidit ovttasbarggu sámi fágačehpiiguin dutkat dávviriid duogážiid go dat leat unnán dokumenterejuvvon, čilge Keskitalo. Jurdda lea ahte Museum Europäischer Kulturen bovde vuosttaš fágalaš ovttasbargobádjái Duiskii álggus boahtte jagi, dadjá Keskitalo.
Baastede-prošeakta vuolggasadjin
Mátki Duiskka museai vuolgá Baastede-prošeavttas man vuolláičáliimet ovddit vahkkus, muitala Keskitalo. Dát šiehtadus lea gaskal sámi museaid, Sámedikki, Norgga álbmotmusea ja historjjálaš musea. Boađus dás lea ahte 1600 sámi dávvira galget máhcahuvvot ruovttoluotta Sápmái ja sámi museaide, dadjá Keskitalo.
Árvvoštallat dološ dávviriid
– Mis han váilot olu dieđut ja earenoamážit musea dávvirat sámis, earret eará go boldojuvvojedje nuppi máilmmisoađis, dadjá Kesitalo.
– Go diehtit ahte dušše dán ovtta museas Duiskkas leat badjel 1000 sámi dávvira, ja vel diekkárat mat eai oba gávdnoge sámis, de orru mu mielas dehálaš árvvoštallat ja guorahallat makkár dávvirat gávdnojit museain Eurohpás, dadjá Keskitalo guhte dadjá maiddái fertet árvvoštallat viežžat muhtun dávviriid ruovttoluotta.
Son dadjá vuolláičállon šiehtadus Baastede-prošeavttas leat buorre ovdamearkan Eurohpá museaide das ahte sis leat dávvirat mat leat vižžon sámis.
Badjel 1000 sámi dávvira
Museum Europäischer Kulturen museas leat dološ sámi dávvirat 1700-logu rájes, nugo láigeboahkánat, atnudiŋggat čoarvvis ja silbbas dahkkon, beasošsabehat, meavrresgárit, ládjogahpirat ja vel olu eará dávvirat, muitala Keskitalo.
Son muitala dán Duiskka museas leat nu olu dávvirat maid sápmelaččat maid galggašedje oaidnit.
Geahččalit oččodit muhtun dávviriid ruovttoluotta
– Sámedikki bealis áiggošeimmet álggahit dan barggu geahččalit oažžut juobe muhtun diŋggaid ge ruovttoluotta, daid dehálepmosit, dadjá Keskitalo.
– Ja earenoamážit jus mii nagodit duođaštit gos dat leat vižžon ja mo dat leat vižžon. Ja jus leat dakkárat mat leat dego bákkuin vižžon, muitala Norgga sámediggepresideanta.
Hui bahča ánuhit
Sámediggepresideanta Keskitalo dadjá Duiskka museain leat várra 15 meavrresgári maid mii diehtit.
– Ii oktage sámi museain Norgga bealde eaiggát meavrresgári. Dat mat leat sámi museain leat juogo kopiijat dahje luikojuvvon gálvvut, šuohkiha sámediggepresideanta.
Keskitalo čujuha Anders Poulsena meavrresgárrái mii lea Riddoduottarmuseas luoikkasin.
– Sii geat čuoččuhit iežaset eaiggádit dán meavrresgári lea musea Københámmanis, ja sii leat dušše luoikan meavrresgári Riddoduottarmuseai moatti jahkái, muitala Keskitalo. Dál háliidit fas Københámmanis meavrresgári galgat boahtit ruoktot fas, dadjá Keskitalo ja joatká ahte meavrresgári ruoktu leat Sápmi go dat lea dáppe vižžojuvvon Finnmárkkus.
Anders Poulsen lei okta sis guhte dubmehalai jápmimii Várggáin jagi 1692: s dan dihte go galggai leat noaiddástallan meavrresgáriin. Keskitalo jáhkká dat leat bákkus váldán meavrresgári ja
– Mu mielas hui bahča gullat ahte diekkár dávvirat mat leat leamaš nu dehálaččat min dološ kultuvrii ja oskui maid, ahte dat eai gula midjiide muhto leat sin gálvun, dadjá Keskitalo.
sádden dan Københámmanii.
Keskitalo dadjá ovddasguvlui leat dehálaš ahte sámi fágačeahpit ovttasbarget museaiguin Eurohpás gos gávdnojit sámi dávvirat. Nugo dál lea jurdda dahkat bargobájiin masa Museum Europäischer Kulturen galgá bovdet boahtte jagi álggus.
– Hui bahča dan diehtit ahte mii fertet dego ánuhit sis lobi jus áigut iežamet dološ bassi dávviriid čájehit sápmelaččaide, dadjá Keskitalo.
Son dadjá ahte museat Eurohpás gos leat dološ sámi dávvirat, berrešedje goit buktit daid dávviriid Sápmái čájehan dihte daid maiddái sápmelaččaide.
Buorre go leat áimmahuššan dávviriid
Sámediggepresideanta atná buorren go museat Eurohpás nugo maiddái dát Duiskka musea lea váldán vára dološ sámi dávviriin. Muhto son sávašii sámi museaid oažžut dávviriid ruovttoluotta áiggi mielde.
Museum Europäischer Kulturen direktevra ii astan searvat jearahallamii ovdal go aviisa sáddejuvvon deaddileapmái. Mii čuovvolit ášši su kommentárain.