– HEAHPAT RUOŦA STÁHTII jus eat vuoitte Alimusrievttis
Čakčamánu 2. beaivvi álgá diggi Alimusrievttis Ruoŧa stáhta ja Girjas čearu gaskka. Ságádoalli Matti Berg ja čearu miellahtut Ingermar Blind ja Per Erik Marsja jáhkkiba Alimusrievttis mannat bures.
Čakčamánu 2. beaivvi álgá diggi Alimusrievttis Ruoŧa stáhta ja Girjás čearu gaskka. Ságadoalli Matti Berg ja čearu miellahtut Ingermar Blind ja Per Erik Marsja dovdet iežaset sihkarin ahte Alimusrievttis manná bures.
Girjás čearru vuittii belohahkii Hoavvarievttis 2018:s go Hoavvariekti oaivvildii ahte čearus lea buoret riekti mearridit smávvafuođđubivddu ja guolásteami iežaset guohtuneatnamiin. Duopmostuollu oaivvildii čearu vuoitán dan prinsihpalaš ášši, muhto praktihkalaččat mearkkaša ahte čearru ain šaddá ovttas stáhtain hálddašit bivdo-ja guolástuslobiid guohtuneatnamiin.
Guoddalan Hoavvarievtti duomu
Girjás čearru lea guoddalan stáhta go eai ožžon aktonas rievtti hálddašit ja mearridit bivdo-ja guolástusrivttiid čearu eatnamiin. Ruoŧa stáhta iige dohkkehan Hoavvarievtti duomu ja guoddalii ášši Alimusriektái. Áššái leat várrejuvvon vihtta vahkku dikkis.
Sávvá nu ollugiid go vejolaš boahtit Stockholmii
Girjás čearu ságadoalli Matti Berg muitala ahte ášši lea dál ollen maŋemus luoddaerrui, go dál galgá mearriduvvot gii galgá hálddašit guolástus-ja bivdolobiid čearu guohtuneatnamiin.
– Mun šávan ahte diggái ja Stockholmii bohtet ollu sápmelaččat, čajehan dihte stáhtii ahte mii leat dáppe ja mii gávdnot, oaivegávpogis maid, lohká Berg.
Heahpat go Ruoŧá stáhta diktá ná guhkás mannat
Matti Berg muitala ahte dán ášši juridihkalaš oassi ja máhttu lea leamaš albma ja buorre, muhto lohká vuhttot bures ahte Ruoŧas lea unnán kulturmáhttu sápmelaččaid birra.
– Lea heahpat ja ahkit go stáhta badjelgeahččá iežas eamiálbmoga rivttiid nu garrasit ahte dákkár áššiid ferte váldit gitta Alimusriektái. Ruoŧas, gos leat garra lágat olmmošvuoigatvuođa ektui, doppe stáhta dette ii ane árvvus ja mieđit sin iežaset eamiálbmoga rivttiid, dadjá Berg.
– Sii válde min rivttiid 1993:s, ja dál biehttalit addimis ruovttoluotta daid eai ge mieđit ahte sii leat boastut dahkan, dadjá čearu miellahttu Ingemar Blind.
Gohčoduvvon cielossániin dikkis
Vaikko juridihkalaš čehppodat lea leamaš buorre, de vásihii čearru ahte cielossánit adnojedje sin vuostá. Sihke diggerievttis ja Hoavvarievttis gohčodedje čearu miellahtuid «lapp», muitaleaba Matti Berg ja Ingemar Blind. Ja vaikko diggerievttis adnui cielossátni, ja Hoavvarievtti váldoduopmár álggahii rievtti dainna cealkámušain ahte diekkár málle ii galgga su diggelanjas, de ain gohčodedje sin «lapp».
– Ii lean erohus, ja vaikko álggos vigge bissehit sin geat atne dieid sániid, de jotke ain seamma ládje, dadjá Ingemar Blind.
Ballet váikkuhusain
Sihke Matti Berg, Ingemar Blind ja čearu eará miellahtut dadjet iežaset ballat makkár lassiváikkuhusaid dat buktá jus čearru dál ii oaččo rivttiid ruovttoluotta.
Berg ja Blind lohkaba unohassan jurddašit dan birra movt boahtteáigi šaddá sin guovllus jus čearus ii leat makkárge ávkkastallanmearri, ovdamearkka dihte bieggafápmodoaimmahagaid birra. Dan botta go áššis ii leat vel loahpálaš duopmu, de lea visot nu movt ovdal.
– Ii mihkkege leat bissehuvvon dan botta go dát ášši lea jođus, nu ahte visot lobit doibmet nu movt dábálaččat dassážii go maŋemuš duopmu lea boahtán, dadjá Berg.
Rievssatbivdu stuorámus giksin
Dat mii buktá eanemus váikkuhusaid guolástus- ja bivdolobiid ektui lea fuođđobivdu, ja de earenoamážit rievssatbivdu. Ingemar Berg muitala ahte dušše moadde jagi maŋŋel go bivdorievttit váldojedje čearus eret, de čuozai dat čakčačohkkemii.
– Fáhkkestaga ledje nu mearehis ollu rievssatbivdit duoddaris, ja eallu manai oarjelii ja oarjelii, lohká Blind.
Mannan giđa ledje maid olu guolásteaddjit sihke skuteriiguin vuodjimin ja čuoigamin njuolga ealu čađa.
– Go mii mannat ságain ja humadit bivdiiguin, de sii čuoččuhit dušše ahte sis han lea lohpi doppe leahkit ja bivdit. Dainna lea váttis ákkastallat, go sis han lea juridihkalaš bivdinlohpi, muitala Ingemar Blind.
Adnojit olu návccat beaivválaččat dán áššái
Sihke Matti Berg ja Ingemar Blind dadjaba iežaska balus go jurddaseaba movt Alimusrievttis manná, muhto seammás lea buorre go orru geahči boahtime dán áššis.
– In jáhke olmmoš ieš oba ipmirda ge man olu dat váikkuha beaivválaš eallima ja man olu dan birra jurddaša. Anán návccaid dán áššái birra jándora, dajda Berg.
– Jus Alimusrivttis ehpet vuoitte, maid de dahkabehtet?
– Na de ferte jurddašit Eurohpáduopmostuolu birra, dadjá Berg.
– Muhto mun gal jáhkán mii vuoitit dán áššis, ja ahte dat loahpahuvvo Alimusrievttis. Eará livččii oba ártet ja oba heahpat Ruoŧá stáhtii. Mii leat bargan garrasit dáinna áššiin 2004 rajes, vástida Ingemar Blind.
– Dán ášši livččii áigá galgan čoavdit politihkalaččat, iige livčče oba galgan ge dárbu vuolggahit ášši diggái, dadjá Berg.