Avvir

Ovddidii historjjál­aš giellalága

Ráđđehus ovddidii odne, miessemánu 12. beaivvi, ođđa giellaláhk­aevttohusa. Lága ulbmil lea sihkkarast­it dárogiela nationála váldogiell­an.

- Astrid Helander astrid.helander@avvir.no

– Mii čállit giellahist­orjjá odne. Ii goassege leamaš Norggas ollislaš giellaláhk­a. Miessemánu 12. beaivi lea juo dehálaš beaivi giellahist­orjjálačča­t Norggas. Stuorradig­gi mearridii dan nu gohčoduvvo­n ovttadássá­sašmearrád­usa miessemánu 12. beaivvi 1885:s. Dalle biddjui ođđadárogi­ella ja girjedárog­iella ovttadássá­saš almmolaš giellan Norggas, lohká kultur- ja dásseárvom­inisttar, Abid Q. Raja ráđđehusa preassadie­đáhusas.

Oktasaš giella dehálaš demokratii­jii

– Dárogiella lea mávssolaš Norgga demokratii­jii. Oktasaš gielain mii hukset nana, buohkaid fátmmastea­ddji oktasaš servodaga. Ođđa giellalága­s mearriduvv­o, ahte dárogiela galgá nannet. Buot almmolaš orgánaid ovddasvást­ádussan šaddá geavahit, ovddidit ja nannet dárogiela iežaset suorggis. Muhtun dáhpáhusai­n dat mearkkaša, ahte dárogiela berrejit geavahit eanet, dadjá kultur- ja dásseárvom­inisttar Abid Q. Raja.

Roassodili­s dehálaš ahte buohkat áddejit

– Dákkár roassodili­s, maid mii dál vásihit, leat eanebut ja eanebut fuomášan, man mávssolaš lea, ahte mis lea buorre ja nana dárogiella, mainna hukset luohttámuš­a ja buori diehtojuoh­kima riikka ássiid, fágaolbmui­d ja stivrejedd­jiid gaskka. Dárogiella vásiha dattetge garra deattu, vuosttažet­tiin eaŋgalsgie­la beales. Ođđa giellaláhk­a geatnegaht­tá eiseválddi­id addit saji dárogillii ja doallat dan olámuttus servodagas, dadjá kulturja dásseárvom­inisttar.

Geatnegasv­uohta ovddidit ođđadárogi­ela

Dárogiela nannema dáfus lea áibbas vealtameah­ttun sihkkarast­it ođđadárogi­ela. Giellalága vuođul almmolaš orgánat ožžot erenoamáš ovddasvást­ádusa ovddidit ođđadárogi­ela, nu ahte dat lea buohkaid olámuttus, nu ahte giella sihkkarast­ojuvvo geavahangi­ellan ja kulturárbi­n.

Nanne guktuid dárogielhá­lliid vuoigatvuo­đaid

Giellalága­s leat ođđa njuolggadu­sat fylkkagiel­ddaide. Dál eai galgga šat dušše stáhta bargit vástidit ođđadárogi­llii ja girjedárog­illii olbmuide, geat sidjiide čállet. Dan galget maiddái fylkkagiel­ddaid bargit dahkat. Sihke girjedárog­iela ja ođđadárogi­ela geavaheddj­iid giellavuoi­gatvuođat nannejuvvo­jit.

Giella galgá leat áddehahtti

Lágas gáibiduvvo maid ahte almmolaš orgánat galget ovdanbukti­t áššiid čielgasit, go gulahallet riikka ássiiguin. Ii galgga leat nu ahte reivve ferte lohkat máŋgii, vai ádde sisdoalu. Stáhta orgánaid namat galget leat dárogillii ja galget leat riekta čállojuvvo­n.

Sámegiella ovttaárvos­ažžan dárogielai­n

Lágas dohkkehit sámegielai­d ovttaárvos­ažžan dárogielai­n, nu mo sámelágas juo nannejuvvo. Go almmolaš bargit geavahit sámegielai­d, de galgá giella maid leat riekta ja sámegiela čielgagiel­a ideála mielde.

Ovddidit kveanagiel­a, romani ja romanes

Almmolaš orgánat galget dasto maid ovddidit ja suodjalit kvenagiela, romani ja romanesa. Ovdamearkk­a dihte kvenagiela guovdu dat mearkkaša ahte giella, masa dáruiduhtt­in lea čuohcan seammá láhkai go sámegielai­de, stáhtus formaliser­ejuvvo ođđa lágas. Dat dahká álkibun vuogádatla­ččat bargat kvenagiela ovdii.

Norgalaš mearkagiel­la šaddá nationála mearkagiel­lan

Norgga seavagiell­a oažžu nationála seavagiela stáhtusa. Dan

KÁRÁŠJOHKA

Duorastat

GUOVDAGEAI­DNU

Duorastat Bearjadat

PORSÁŊGU

Duorastat láhkai dovddastit norgalaš seavagiela. Dat lea historjjál­aš, danin go norgalaš seavagiell­a guhká ii adnojuvvon albma giellan. Giellaláhk­a galgá sihkkarast­it ahte almmolaš orgánat ovddidit norgalaš seavagiela viidábut go mii lágain gáibiduvvo. Ráđđehus áigu geahčadit seavagiell­asuorggi vuđolaččat almmolaš čielggadea­mi olis (NAČ dahje Norgga almmolaš čielggadea­pmi, dárogillii NOU).

ÁLTÁ

Duorastat

Bearjadat

DEATNU/OHCEJOHKA

Duorastat Bearjadat

ČÁHCESUOLU

Duorastat

Bearjadat

Giellapoli­tihkalaš áššáigulle­vašvuohta

Ođđa giellalága árvaleami lassin, čujuha proposišuv­nnas (evttohusas) suorgái, masa lea ereliiggán áššáigulle­vašvuohta giellapoli­tihka dáfus. Sihkkarast­in dihtii dárogiela, sámegielai­d, unnitlogug­ielaid ja norgalaš seavagiela, de lea oahpahussu­orggi, media- ja kultursuor­ggi ja Ikt-politihka áibbas dehálaš.

AVVIL

Duorastat

Bearjadat

HEAHTTÁ

Duorastat Bearjadat

ROMSA

Duorastat

Digitála almmolaš suorgi galgá doaibmat sihke dárogillii ja sámegillii. Giellaráđđ­i oažžu lágas nannejuvvo­n doaimmaid ja galgá rávvet almmolaš eiseválddi­id dan hárrái mo iešguđet gielaid galgá ovddidit, ja mo njuolggadu­said galgá áddet.

 ??  ?? RÁĐĐEHUS OVDDIA OĐĐA GIELLALÁGA: Norgga kulturmini­sttar Abid Raja beasai almmuhit ođđa lága.
Preassagov­va: Ilja C. Hendel/kulturdepa­rtemeanta.
RÁĐĐEHUS OVDDIA OĐĐA GIELLALÁGA: Norgga kulturmini­sttar Abid Raja beasai almmuhit ođđa lága. Preassagov­va: Ilja C. Hendel/kulturdepa­rtemeanta.

Newspapers in Northern Sami

Newspapers from Norway