Fylkkadiggi maŋidii dálveorohaga áidun-ášši
Fylkkadiggeáirras háliida ahte dálveorohagaáidunášši fertešii eanet čuvget ovdal go mearrádus váldo.
Mannan vahkku ledje Romssa ja Finnmárkku fylkkadiggečoahkkimat, Nordkalottfolket áiggui loktet dálveorohaga áidun-ášši. Fylkkadiggeáirras Trine Noodt (Gurut) lohká ahte dá lea ášši mas gáibiduvvojit eanet dieđut.
– Lei Toril Bakken Kåven, Nordkalottfolket-bellodagas, geas lei evttohus loktet ášši fylkkadiggái. Muhto áiggi geažil maŋideimmet ášši. Muhto mun doarjjun su vuorjašumi áidumis duoddara, dadjá Noodt.
Hehtte vánddardeami
Noodt atná Idjavuona ovdamearkan, ja lohká doppe oaidnit movt lea go áidon leat miehtá.
– Áidun hehtte vánddardeami, jus ii beasa badjel áiddi. In leat vuos čiekŋudan áššái, muhto dat leat mu vuosttaš jurdagat. Mii eat dieđe váikkuhusaid jus eatnasat áidot dálveorohaga. Danne lea dehálaš oažžut eambbo dieđuid. Ášši ii leat čuvgejuvvon doarvái, ja dat galggašii dahkkot, muitala Noodt.
Cealkámušas čállet ahte áidun-mearrádus sáhttá dagahit presedeanssa ahte guohtunriidduid fertejit čoavdit áidumiin. Dat fas sáhttá dagahit hehttehussan earáide geat vánddardit guovlluin. Ávžžuhit Eanandoallodeparteameantta ja Justiisadepartemeantta fuolahit ahte guohtunriidduid čovdet rievttes orgánas, nu go Eananjuohkinrievttis, ja ahte boazopolitiijat čađahit lágalašvuođabearráigeahču.
Unnán dieđut
Noodt ii loga sin beassan doarvái digaštallat ášši.
– Doppe leat maid sihkkarit momeanttat mat dorjot áiduma, ja man birra eat dieđe vel doarvái.
Leat sihkkarit ovdamunit maid birra galggašii eanet diehtit. Danne lea ge dehálaš háhkat dieđuid, nu go lohkat mearrádusaid ja dokumentašuvnna mii lei vuođđun mearrádussii. Boahtá buohkaide buorrin čuvget ášši doarvái, muitala Noodt.
Parlamentarisma
Son dieđiha ahte ášši maŋiduvvui vai ožžot buoret áiggi digaštallat dan fylkkadikkis, go dasa ii lean šat áigi. Ášši lea juo Boazodoallostivrras. Stivra galgá meannudit ášši čakčamánus, maŋŋel go leat maŋidan guovtte geardde ášši. Dat lea gulahallamis leamaš ovdal go sáddejuvvui Boazodoallostivrii.
– Ášši livččii galgan loktejuvvot ovdal gulaskuddama. Dál han lea parlamentarisma, ja mis lea ráđđi mas lea viiddiduvvon parlamentáralaš riekti. De leat ollu gulaskuddamat main mii fylkkadikkis eat beasa mielde, dadjá Noodt.
– Buohkain, geain lea beroštupmi ja sidjiide geaidda gullá ášši, berreše oažžut vejolašvuođa buktit ovdan sin oaiviliid. Mun in oba diehtán ge gulaskuddama birra, ja dat lea headjuvuohta parlamentarismmas dán hámis.