Dehálaš seailluhit eanandoalu davvin
Sirpmá boanda Issát Ovllá Varsi (24) čuovvu dárkilit šiehtadallanproseassaid stáhta ja boanddaidservviid gaskkas mat gusket boanddaid dietnasii ja birgejupmái. Su mielas leat olu áššit eanandoalus mat leat boastut. Varsi dadjá ge Ávvirii ahte dál lea measta veadjemeahttun doallat reaŋgga. Nuorra boanda sávašii ge ahte sus lea vejolašvuohta virgádit bargi, muhto dálá dilis ja dálá vuogádaga mielde eanandoalu hárrái son ii suitte dan. Son háliidivččii virgádit veahkkin ovtta olbmo, go de beasašii iežas olggiid alde luoitit eret ovtta jahkedoaimma. Dasa sus ii leat ráđđi. Issát Ovllái lea váttis dalán namuhit dihto supmi mii livččii govttolaš ja dan mađe doarvái ahte sáhtášii virgádit olbmo veahkkin, dahje muđui supmi mii muitalivččii ahte lea «buorre ekonomiija». Budsjettnemnda loguid mielde boanddaid dienas 2024:s vurdo leat 135 900 ruvnno unnit go earáin. Cuoŋománu 18. beaivvi guhkkin eret Sirpmás, Stuorradikkis, Oslos, digaštalle ráđđehusa evttohusa loktet boanddaid dietnasa. Dat ráđđehusa mielde berre loktejuvvot 20 proseanttain veahážiid mielde 2027 rádjái. Lea čielggas ahte Stuoradiggi ferte vuoruhišgoahtit eambbo boanddaide doarjagiid, go mii dárbbašat biebmobuvttadeddjiid iežamet riikkas. Dat lea dehálaš máhttu maid eat ábut massit dan dihte go boanddat eai suitte šat eallit eanan- ja oapmedoaluin.
Lea ge dehálaš dáhkidit ahte Norgga davimus guovlluin lea maid ceavzilis eanandoallu mainna boanddat sáhttet eallit ja birget.
Min mielas maid berre davveguovlluid eanandoalu doarjugoahtit eará láhkai ortnegiin mat definerejuvvojit árktalaš eanandoallun. Davviguovlluin leat ollu oapmedálut heaittihuvvon, ja dađi bahábut jáhkkit dasa sivvan heajos gánnihahttivuođa. Min mielas galgá ge ain gávdnot eanandoallu maiddái Sámis, go dat leat dehálaš bargosajit, muhto maiddái dáhkida biebmobuvttadeami davveguovlluin. Sámi eanandoalu dovdomearka lea dieđus ahte sis eai leat nu stuora oapmedálut, eaige eatnamat, go Lulli-norggas, gos leat áibbas eará eavttut lieggasat ja guhkit gesiid geažil. Liikká dat ii mearkkaš ahte davvi- ja sámeguovlluin ii galgga eanandoallu. Dieđus galgá dáppe eanandoallu ja lea stáhta eiseválddiid ovddasvástádus láhčit dakkár eavttuid ahte sámi eanandoallu ceavzá ja ovdána ain boahtteáiggis.
Danne ii sáhte ge geahččat dušše gánnihahttivuhtii, ahte eanandoallu davvin galgá leat seamma buvttadeaddji go lulde, go dan lea áibbas veadjemeahttun olahit dálkkádagaid ja eatnamiid geažil. Lea ge dehálaš dáhkidit ahte Norgga davimus guovlluin lea maid ceavzilis eanandoallu mainna boanddat sáhttet eallit ja birget. Dál lea dađi bahábut eanandoallu váldosámeguovlluin váttis dilis, go olu boanddat eai oainne šat gánnihahttin joatkit. Danne berre dál stáhta fuomášit das dehálašvuođa ja láhčit ortnegiid vai davveguovlluid eanandoallu vuot šaddá geasuheaddji ealáhussan.