Hans K. Mjelva

Sjukehusa blir straffa for å drive meir effektivt. Nokon burde straffe Helsedirektoratet i staden.

HAUKELAND universitetssjukehus har gjort noko smart. Dei har samla ekspertar frå ulike avdelingar i eit nytt akuttmottak, slik at pasientane raskt kan få rett diagnose og behandling. Dermed får langt fleire hjelp same dag, og kan reise heim. Ikkje bli over natta i ei dyr sjukehusseng. Akkurat slik Stortinget og regjeringa ønskjer.

MEN I STADEN for å bli løna for nyvinninga, blir Haukeland straffa. Sjukehuset ligg an til å tape rundt 30 millionar kroner i året, pengar som må hentast inn gjennom kutt andre stader.

Denne dumskapen råkar langt fleire sjukehus enn Haukeland, og skuldast at Helsedirektoratet ikkje heng med i utviklinga. Det er nemleg dei som avgjer kva sjukehusa skal få betalt frå staten for dei ulike behandlingane. Dagens satsar for akutt hjelp gjer at sjukehusa taper på å behandle pasientar på dagen, framfor å leggje dei inn.

EIT DØME: Ein pasient kjem inn med mistanke om blodpropp i leggen. Pasienten får raskt diagnose og naudsynt behandling, og er ute på fem timar. Sjukehuset får då 833 kroner frå staten, pluss nokre hundrelappar i eigendel.

Hadde pasienten blitt natta over, ville sjukehuset fått 15.000 kroner.

Tanken med desse takstane, såkalla innsatsstyrt finansiering (ISF), er at dei skal motsvare kostnadene. Men i dette tilfelle tek Haukeland alle kostnadene på ein dag, og dei er langt høgare enn 833 kroner. Så sjølv om sjukehusa kuttar kostnader gjennom slik dagbehandling, er inntektstapet langt større.

Slik systemet er i dag vil sjukehusa tene stort på å la pasienten liggje over natta, sjølv om det ikkje er naudsynt. Ei seng åleine (inkludert pleie) kostar sjukehuset 4–5000 kroner døgnet.

HELSEDIREKTORATET

er klar over problemet, og samarbeider med dei regionale helseføretaka for å få til endringar. Men direktoratets siste forslag til satsar for neste år gjer berre problemet verre for Haukeland.

Det er komplisertå setje rett takst på dei ulike diagnosane, og ikkje urimeleg at direktoratet skal ha noko tid på seg. I denne saka går det likevel for tregt. Og verre: Historia tyder på at dette er symptomatisk for ein meir generell sirupkultur i direktoratet.

I 2015 kom Riksrevisjonen med krass kritikk av Helsedirektoratet, fordi takstsystemet bremsa overgangen frå døgn- til dagkirurgi. Det lønte seg rett og slett for sjukehusa å la pasientane liggje over natta, framfor å sende dei heim same dag som dei vart behandla.

Trass i at problemet oppstod allereie i 2010, då takstsystemet vart endra, hadde direktoratet ikkje gjort noko med det. Riksrevisjonen var tydleg om konsekvensane:

«Etter Riksrevisjonens vurdering innebaerer dette at helseforetakene i for liten grad har en kostnadseffektiv kirurgisk pasientbehandling, slik ISF-ordningen skal stimulere til».

SKAL NOREG HA eit godt, offentleg helsevesen i framtida må drifta effektiviserast. Ting må gjerast smartare, og smarte

ETTER KRITIKKEN frå Riksrevisjonen fekk direktoratet beskjed frå Helse- og omsorgsdepartementet om å sjå på satsane for dagkirurgi. Resultatet er at fleire diagnosar innan kirurgi frå neste år får same takst for dag- og døgnopphald. Då vil det løne seg for sjukehusa å gå over til dagkirurgi.

Så heilt håplaust er det ikkje, men det går treigt inne i direktoratet.