Telefonkrigen

Bombinga av Libya viste at Noreg manglar gode rutinar for å gå til krig.

AVGJERDA OM Å SENDE norske jagarfly til Libya vart tatt utan eitt einaste formelt møte i regjering eller storting. Regjeringas underutval hadde berre kontakt på telefon. Det er uakseptabelt.

Norske politikarar hadde «svaert begrenset» kunnskap om situasjonen i Libya, skriv utvalet som har evaluert den norske deltakinga i bombinga av landet i 2011. Då hjelper det ikkje at utvalsleiar Jan Petersen slår fast at Stortinget var konsultert før jagarflya byrja bombinga.

Flya var allereie sendt, og avgjerda var i realiteten tatt. Noreg kan ikkje gå til krig på den måten.

Tryggingsråd ein resolusjon som opna for militaer inngriping mot Libya. To dagar seinare sende den norske regjeringa F-16-fly til Libya.

Målet var å stoppe eit mogeleg folkemord.

Nato-aksjonen gjekk langt utover FN-mandatet. Den skulle beskytte sivilbefolkninga, men støtta opprørsgrupper som avanserte mot regjeringshaeren. Det enda med at Libyas president Muammar Gaddafi vart drepen.

«NORSKE STYRESMAKTER må ha vore kjende med at dette var ein konsekvens, og at andre land hadde definert regimeendring som målsetjing», sa Petersen på pressekonferansen. Det poenget var fråverande i den norske debatten, noko utvalet skriv i rapporten.

Dette er spesielt viktig for soldatane som er med på slike aksjonar. Det er viktig at soldatane kan stole på at avgjersler frå politisk hald er grundig gjennomgått og grunngitt, slik at dei ikkje blir sitjande igjen med ein følelse av at dei har vore med på noko dei ikkje burde, seier Dag-Magne Lunde i veteranforbundet NVIO til Aftenposten.

LIBYA-KRIGEN VART grunngjeve med humanitaere omsyn, som vart gjeldande etter folkemorda i Rwanda og Bosnia på 1990-talet. FN-prinsippet om humanitaer intervensjon vart laga etter mal frå Natos inngriping i Jugoslavia i 1999.

Befolkninga i Kosovo var truga av etnisk reinsing frå Jugoslavia, og Nato-bombinga førte til at provinsen erklaerte sjølvstende.

ELLEVE DAGAR etter Gaddafis død avslutta Nato oppdraget. Kontrasten til Kosovo er enorm. Der er det framleis fleire tusen fredsbevarande styrkjer.

Regjeringas underutval hadde berre kontakt på telefon. Det er uakseptabelt.

Det er synd at den manglande oppfølginga etter bombinga ikkje er ein del av utvalets mandat eller rapport.

Noreg har ikkje sendt jagarfly på Nato-oppdrag for siste gong. I framtida bør konsultasjonen med Stortinget vere reell, og ein må vere open om kva formålet med krigshandlingane er.