Eit kommunalt overgrep

Tolga kommune har tent store pengar på å utnytte innbyggjarane sine.

VG HAR AVSLØRT korleis Tolga kommune i Hedmark har tent millionbeløp på å klassifisere innbyggjarar utan diagnose for «psykisk utviklingshemma». Dei same innbyggjarane er deretter blitt fråtekne kontrollen over eigen økonomi, gjennom den statlege verjemålsordninga.

Avsløringane viser eit overgrep mot tre brør, og ein kommune som bruker innbyggjarane i eit spel for å betre kommuneøkonomien.

KOMMUNEN HAR STEMPLA «brørne frå Tolga» som psykisk utviklingshemma. Formålet med verjemålsordninga er å ivareta interessene til folk som ikkje er i stand til å gjere det sjølv. Men to av brørne har ingen diagnose. Den tredje fekk ein medisinsk diagnose etter at kommunen hadde klassifisert han som sjuk.

Bakgrunnen er det kommunale inntektssystemet, og Tolga kommunes dårlege økonomi. I budsjettet for 2014 skreiv kommunen at det ville vere mogeleg å få inntil fem personar på tiltak for å utløyse meir statleg støtte.

Nettovinsten for kommunen skulle vere på 1,5 millionar kroner.

SAKA VISER KOR STOR MAKT kommunar har over folk, og kor vanskeleg det er å stå opp mot det offentlege når det skjer maktmisbruk. VGkommentator Fritjof Jacobsen skriv følgjande: «Systemet har sviktet, mennesker har sviktet og moralen har sviktet.»

Avsløringa viser òg kor feil det kan gå dersom kommunar lar seg styre av inntektssystemet. Tolga er ein liten kommune, med drygt 1600 innbyggjarar. Dersom kommunen får éin ressurskrevjande innbyggjar, kan det knekke kommuneøkonomien. Difor gir staten meir pengar til kommunar ut frå talet på dømevis psykisk utviklingshemma borgarar.

Det er ikkje meininga at kommunar skal spekulere i nettovinsten i å klassifisere innbyggjarar som sjuke, for å utløyse statlege kroner.

DEN SÅRBARE SITUASJONEN til små kommunar var ein av grunnane bak kommunereforma. Små kommunar har små fagmiljø. Større einingar er mindre utsett for økonomiske problem knytt til ressurskrevjande innbyggjarar.

Saka frå Tolga kommune handlar om ei utnytting av inntektssystemet. Det kunne òg skjedd i ein større kommune.

ETTER AVSLØRINGA ER DET VIKTIG at kommunen ryddar opp. Det skal ikkje skje at kommunen stiller diagnosar før helsepersonell gjer det.