Jens Kihl

Kvinner blir trakassert ut av lokalpolitikken. Finst det håp?

SJØLVSAGT MÅTTE DET GÅ GALE. Vågsøy-ordførar Kristin Maurstad frå Ap er ung, ho er kvinne, ho er einaste fulltidspolitikar i kommunen – og ho valde å gå inn i ein krevjande politisk strid. Alt låg til rette for at ho skulle bli hetsa som lokalpolitikar.

Frå 1. januar 2020 finst ikkje Vågsøy kommune meir. I staden bur innbyggjarane i nye Kinn, som oppstår når dei slår seg saman med Flora. Protestane har vore sterke i nordfjordskommunen: Både innbyggjarundersøking og folkerøysting viste klare fleirtal mot.

MEN DET STOPPA ikkje der. For etter kvart kom det bølgjer av hets av Maurstad. Ho har valt å dele ein del av språkbruken på heimesidene til kommuneorganisasjonen KS. «Send ordføraren til helvete» er av dei mildare uttrykka. Uttrykk som hore og fitte flagra i kommentarfelta.

Til BT fortel Maurstad om kor tøft det var å stå åleine i stormen. Til slutt sa det stopp. Ho blei sjukemeldt. Maurstad er no tilbake på ordførarkontoret, og har valt å vere open om det som skjedde. Ho fortel at ho har fått mange tilbakemeldingar frå andre kvinner i lokalpolitikken som fortel det same: Dei er sterkt plaga av hets og trakassering, men har trudd at det berre råka dei. Dermed har dei halde stilt om det.

VI VEIT IKKJE all verda om omfanget av trakassering mot kvinner i lokalpolitikken, men noko veit vi. Amnesty Noreg fekk i sommar utført ei undersøking hos 50 kvinnelege politikarar – halvparten frå lokalpolitikken.

Her kjem det fram at hetsen mot rikspolitikarane er hardare enn mot lokalpolitikarane, men at fleirtalet har opplevd hets på nett. Det er likevel uklart om metode og utval her verkeleg kan fortelje oss noko om korleis dette problemet er sett saman. Noreg treng meir kunnskap om dette. Sjølvsagt blir òg menn hetsa, men det vi veit om problemet tyder på at det er verst for kvinner.

PÅ MANGE MÅTAR kan hets i lokalpolitikken vere tyngre enn i rikspolitikken. Den som trakasserer deg kan vere oppmann på fotballaget til ungane dine, han i kassa på butikken eller ein tilsett på rådhuset. Det blir veldig naert.

Det er vanskeleg nok å skaffe kvinner til kommunestyrelistene frå før. Leiaren av ei nominasjonsnemnd i ein vestlandskommune fortalde nyleg at hen fekk ja frå så og seie alle menn hen spurde. For kvinnene var det annleis: For at lista skulle innehalde like mange kvinne- og mannsnamn, måtte det spørjast fire gongar så mange kvinner.

I DESSE DAGAR går tusenvis av kvinner rundt og lurer på om dei skal stille seg til disposisjon for lokalpolitikken. Noreg blir betre av at dei seier ja. Så kva kan vi gjere?

Sist veke kom Anja Sletteland og Hanna Helseth ut med «Det jeg skulle sagt» på Manifest forlag. Boka er ei handbok mot seksuell trakassering og truleg nyttig for mange kvinner i lokalpolitikken. Sletteland har eit råd som ved fyrste augekast kan verke svaert deprimerande, men som kanskje ikkje er det likevel:

FOR KOMMUNAR med kvinnelege lokalpolitikarar, med andre ord alle, må spørsmål om trakassering bli sett på som ei arbeidsoppgåve. Sjansen for at kvinnelege lokaltoppar blir trakasserte er diverre så stor at byråkratiet må vite kva dei skal gjere når det skjer. Det er viktig at alle, både kvinner og menn, veit kor dei skal gå om dei opplever trakassering.

KS driv folkevaldopplaering for alle nyvalde kommunestyre her til lands. Denne opplaeringa kan handle meir om å førebyggje, takle og motverke netthets. Det gjev òg eit signal om at dette ikkje er eit problem kvinner må takle åleine, men som skadar heile lokaldemokratiet.

Erfaringane frå rikspolitikken er at det er viktig å danne kvinnefellesskap på tvers av partia. Ikkje minst kan det ha ein verdi at meiningsmotstandarar seier nei til hetsinga: «Ja, det er dårleg med desse bompengane, men det hjelper ikkje saka å true ordføraren.» Er sakene alvorlege, bør ein gå til politiet med dei. Trakassering må få konsekvensar.

Dette problemet går ikkje over av seg sjølv.

Kristin Maurstad fortel at ho fekk vener og andre til å svare nettrolla: Det kan vere bra å skjerme seg frå dei verste ytringane, samstundes som det fungerer dempande å gje folk saklege svar.

HO SEIER ÒG at det var viktig å få fleire til å stå saman med henne i den politiske striden. Om alle avissaker berre er illustrert med bilete av ordføraren, blir ho på ein heilt annan måte symbolet på saka enn om ho står saman med resten av koalisjonen som har danna fleirtal.

Det siste er ei oppgåve for oss journalistar òg: Vi kan vinkle saker på ulike måtar for å dempe personfokuset i vanskelege saker, vi kan moderere kommentarfelt og vi kan sørgje for ei balansert dekning.

OG SÅ MÅ VI snakke om det. Dette problemet går ikkje over av seg sjølv.