Hans K. Mjelva

Sjukepleiarstreiken handla djupast sett om privat sektor kan vere noko anna enn ein utvida del av det offentlege.

EIN MÅNAD har 56 sjukepleiarar ved sju private institusjonar streika. Ein nøye kalkulert ulmebrann av ein streik. Stor nok til å råke arbeidsgjevarar, liten nok til at det ikkje set liv og helse i fare.

NHO trykte difor på atomknappen. Varsla at dei vil stengje ute 500 sjukepleiarar ved 65 sjukeheimar og andre institusjonar frå onsdag morgon. Det er første gong NHO brukar lockout i denne sektoren.

Resultatet var venta: Tysdag ettermiddag greip regjeringa inn med tvungen lønsnemnd.

ALT TYDER PÅ at det er NHO som vil tene på å tvungen lønsnemnd i denne konflikten.

Krava til Sjukepleiarforbundet går lenger enn det andre forbund har fått tidlegare. Sjukepleiarane har mellom anna kravd ein eigen minstelønssats, som skal få opp løna til dei lågast lønte sjukepleiarane.

Når andre forbund allereie har forhandla på eit område, plar rikslønsnemnda leggje det til grunn.

Sjukepleiarforbundet kan likevel få noko. Mellom anna meiner dei at NHO til no har tilbydd dei mindre tillegg, målt i prosent, enn det andre grupper har fått.

LIKEVEL VIL NHO ha sigra. For dei var det viktig å stå mot meir grunnleggjande endringar i lønssystemet. NHO meiner Sjukepleiarforbundet ville knyte både system og satsar tettare til oppgjeret i det offentlege.

Djupast sett handla difor konflikten om tilhøvet mellom privat og offentleg sektor. Skal private bedrifter som tilbyr tenester som òg det offentlege tilbyr, bli påtvunge dei same løns- og arbeidsvilkåra som det offentlege?

Dette er hovudgrunnen for motstanden i NHO. I det private er det vanleg at mesteparten av løna, gjerne to tredelar, blir fastsett i lokale forhandlingar. I det offentlege, spesielt i kommunane, blir mesteparten fastsett sentralt, altså for heile landet under eitt.

NHO si løysing gjer det mogeleg å fordele meir av pengane lokalt til enkeltpersonar eller mindre grupper, etter innsats

I DET PRIVATE, mot NHO, møter denne ideologien på eit vis veggen. Det vil seie: sett frå dei fleste andre land er lønsdanninga i Noreg svaert sentralisert, der den konkurranseutsette industrien set klare grenser for kva andre kan få.

NHO er ein sterk forsvarar av systemet, ikkje minst fordi det held lønsveksten i det offentlege i tøyme. Den støtta ville ikkje vore der utan at private bedrifter får avgjere mesteparten av lønstillegga lokalt. Då kan den einskilde bedrifta avgjere kva dei har råd til.

Det er dette systemet, eller ideologien om du vil, Sjukepleiarforbundet har utfordra. Dei tapte denne gongen, og vil fort kunne gjere det igjen.

EITT GODT KORT har likevel sjukepleiarane på hand: Alt tyder på at dei blir ei stadig større mangelvare i tiåra framover. Det kan skape eit press sjølv NHO vil slite med å stå imot.