VESTLANDSMELDINGA:
Jens Kihl
Dette er svært dramatiske tal. Ein del distriktskommunar ligg an til å kunne bli reine gubbekommunar på sikt. Det går ikkje.
Vestlandet er i ferd med å bli Gubbelandet. Kan sterkare regionssenter vere løysinga?
VIL LA BYRÅKRATER slippe pendlingen: Nye Øygarden kan få bergenskontor. Denne overskrifta vakna Vestnytts lesarar til sist fredag. I ein ny rapport vurderer staben i nye Øygarden om ein bør opprette ein såkalla hub i Bergen for å få kvalifisert arbeidskraft.
Ideen er verkeleg, verkeleg dårleg. Om nye Øygarden med 40.000 innbyggjarar ikkje greier å skaffe kvalifisert arbeids- kraft til kontor som ligg ein halvtime frå Torgallmenningen, er det i grunnen berre å pakke i hop.
NYE ØYGARDEN vil få fleire innbyggjarar enn Porsgrunn og litt færre enn Arendal. Det er kanskje vanskeleg å sjå det mellom bygdebyane ute i havgapet, men nye Øygarden er eigentleg ein tungvektar i norsk samanheng.
Det same gjeld fleire av dei andre kommunane som no oppstår i nye Vestland: Alver, altså gamle Meland, Lindås og Radøy, får nesten 30.000 innbyggjarar og blir like stor som Hamar.
BJØRNAFJORDEN, gamle Os og Fusa, blir med sine 25.000 innbyggjarar like stor som Kristiansund eller Harstad. Ja, sjølv Sunnfjord kommune rundt Førde får godt over 20.000 innbyggjarar og blir på storleik med Steinkjer.
Kva er viktig med dette? Jo, Kristiansund, Hamar eller Steinkjer ser seg ikkje som slappe sovebyar, men som viktige regionsenter. Dei slåst om statlege arbeidsplassar og private investeringar. Dei tek ei naturleg leiarrolle for omlandet.
OG: DEI VILLE ALDRI ha godteke at kommunalt tilsette skulle ha arbeidsplassen sin i ein storby i nærleiken.
For er det noko halvstore kommunar treng, er det nettopp kompetansearbeidsplassar av ulikt slag. Det er ikkje minst viktig for å stogge kvinneflukta frå Vestlandet.
Denne veka la Sparebanken Vest fram Vestlandsmeldinga, som er ei perspektivmelding for Vestlandet. Ulike variantar og samansetningar av «Vestlandet» er nemnt smått utrulege 835 gongar. Men rapporten drøftar ikkje det stadig større kvinneunderskotet vest for Langfjella.
I STADEN FOR fine bilete av fjordar, laks og bruer, burde Sparebanken Vest brukt plassen på damer som står med flyttelasset på ein ferjekai og har blikket stivt retta mot hovudstaden.
Arbeidsmarknaden på Vestlandet er så kjønnsdelt at han kan kollapse under vekta av alle dei gamle mennene.
Sjølv om meldinga viser fram at så godt som alle regionar har eit kvinneunderskot allereie i dag, seier den ingenting om kva vi gjer med det. Det er kanskje ikkje noko problem for dei høgkompetente kvinnene. Dei flyttar austpå og lever sikkert gode liv der. Men det er definitivt eit problem for Vestlandet.
Folketalsframskrivinga frå SSB er i så måte dyster lesnad.
I DAG ER DET langt fleire unge kvinner (under 19 år) enn gamle menn (over 65 år) i Sogn og Fjordane og Hordaland. Eigentleg er det smått utruleg at så mange distriktskommunar greier seg så bra som dei gjer.
MEN SKRUR VI klokka fram til 2040, er biletet ganske annleis. Sjølv om også mange unge menn flyttar vekk, vil Vestland om nokre år ha mange tusen karar i overskot. Dei som vil starte ungkarsfestival er nesten garantert publikum.
Av dagens 59 kommunar vil berre elleve ha fleire unge kvinner enn eldre menn, og dei fleste ligg i bergensområdet. Unntaka er Sveio, Jondal, Austevoll, Sogndal og Fjaler.
Sjølv Bergen, som i dag har 11.000 fleire i «rett» kategori, balanserer på ein knivsegg: I 2040 er det berre eit overskot
på 153 unge kvinner i denne rekneskapen.
DETTE ER svært dramatiske tal. Ein del distriktskommunar ligg an til å kunne bli reine gubbekommunar på sikt. Det går ikkje.
Desse drøftingane manglar i Vestlandsmeldinga. Men ei av dei andre løysingane banken kjem opp med, er også viktig for å svaret på dette problemet:
Vestlandet må satse sterkare på regionale sentra. Når vi snakkar om å få statlege arbeidsplassar til Hordaland, er det gjerne Bergen det er snakk om. Men i framtida bør Alver, Bjørnafjorden, Ullensvang, Voss eller Øygarden bli litt brattare i ryggen og krevje sin del av kaka.
AT DET FINST sjukehus i Odda, på Voss og på Stord, er avgjerande for at arbeidsmarknaden skal fungere for både menn og kvinner i dei områda.
Kysten av Sogn og Fjordane har rikt med private arbeidsplassar. Men (diverre) er det framleis slik at mange kvinner utdannar seg til jobb i offentleg sektor. Då trengst det ein meir variert arbeidsmarknad enn i dag.
MEN ALLER FYRST må vi få stoppa den Øygarden-huben i Bergen. Den er ikkje eit kontor, men eit endetidsteikn.
Arbeidsmarknaden på Vestlandet er så kjønnsdelt at han kan kollapse under vekta av alle dei gamle mennene.