Smultringer og fatøl – midt i Bibelbeltet
Det er adventstid. Eimen av steikt grisekjøt, raudkål, medisterpylse, røykelaks og akevitt ligg som eit tjukt teppe øve kvar einaste hotellresepsjon i heile landsdelen. Folk samlast til jolebord. Ein gamal og kjaer tradisjon kor gode kolleger, ubrukelege sjefar og gode samarbeidspartnarar samlast til gjestebod. Det er midt i ein slik vrimmel av festkledde byfolk, i Sørlandets hovudstad, at eg faer auge på Per Anders Nordengen. Presten, foredragshaldaren og forfattaren – son etter den vidgjetne og svaert så omtykte ordføraren Albert Nordengen.
Me he møtt kvarandre før. Me nevast, presten og bladfyken, og me finn oss eit roleg hjørne i den velbrukte skjenkestova. Ein utsliten og skrukkute skinnsofa.
I likskap med mange av sine yrkesbrødre så he Nordengen hengt frå seg prestekjolen. Han lever framleis av kjeften, men i dag meir som foredragsholdar, og som innpiskar for naeringslivet. Som ein god ven – og ein trugen støttespelar for folk flest.
– Du må vere rask med både pennen og med fotografiapparatet. I kveld skal eg nemleg ut på byen og svelgje unna eit par glas med lokalt fatøl – i hop med naere vener og gode prestekolleger.
Per Anders smilar. Varme augo. Heile lekamen ber bod om at detta er ein gild og triveleg kar. På alle vis. Vel vitande om at me sit midt i tjukkaste Bibelbeltet, midt i adventstida, så let eg vere å kommentere at sjølvaste presten skal ut på byen og leske kråsen med kaldt øl.
Eg likar det slik. Eg likar aerlege folk. Eg likar folk som ikkje er så forbaska oppteken av kva andre meiner.
– Livet er så altfor stutt til å samle på sutring, nabokranglar, mistenkeleggjering og vrangvilje. Dersom me alle hadde vore eit grann meir kritiske til kva me let oss irritere øve – ja då hadde me hatt meir øveskot til det som verkeleg betyr noke i livet. Glede, samhold og nestekjaerleik. Venekrinsen og det sosiale nettverket. Familien.
– Det finnast nok av pessimistar rundt oss. Du finn dei som kvar einaste dag er fly forbanna på grunn av at det er hol i smultringen. Dei ligg vaken om nettene og ergrar seg grenselaust øve at dei verkeleg må betale for dette heilt ubrukeleg holet. Saerleg no i førjolstida. Mange kristne i detta landet he på ein måte ødelagt mykje av den sunne og fine kristendomen. Kristendomen skal vere frigjerande, og me skal ha det moro i lag. I kyrkjeromet medrekna.
– Me he mykje å laere av Sjømannskyrkja. Når me er i utlandet oppsøkjer me Sjømannskyrkja i hopetal. I Noreg er trenden den stikk motsette. Kurvene peiker diverre feil veg. Alvoret og tungsinnet faer fotfeste. Me gløymer ofte å forkynne «Det glade budskap».
Per Anders Nordengen kan sjå attende på ei lang og mangfaldig yrkeskarriere. Det er sjølvsagt stor skilnad på tenesta han hadde som feltprest på Kjevik – til teneste som prest for ein stor, svart kyrkjelyd i Sør-afrika. Det er i dette enorme spennet, i dette enorme handlingsrommet mellom to ulike verdsdelar, to ulike kulturar, at han he henta ut mykje av sin eigen livsvisdom. Røynsle og kvalitetar som han så ofte han kan delar med sine medmenneskje. I Bibelbeltet medrekna.
– Eg he på mange måtar arbeidd med døden i heile mitt liv. Likevel er det slik i dag at dess meir eg tenkjer på døden, dess viktigare vert livet. Eg he så ufatteleg mykje å leve for. Eg laerte så ufatteleg mykje av mine vener i Sør-afrika. Midt i den verste Apartheid-tida. Midt i ei bølgje av drap, tortur og overgrep møtte eg eit folk som dansa og song – og som takka Vår Herre for livet. Gud var deira einaste håp midt oppe i denne katastrofa. Dei falda hendene – og dei vende augo mot himmelen. Handtrykket då eg helsa på Nelson Mandela – eg gløymer det aldri.
No gler Per Anders seg til jolefeiringa. Samvaer med gode vener, med barn og barnebarn – med familien. God mat, god drikke – ljos og varme. I heimen. Han er, kanskje meir enn vanleg, oppteken av tradisjonar, og ikkje minst er han oppteken av vår eigen kultur.
– Å lese Joleevangeliet er ein av desse flotte tradisjonane eg meiner me må take godt vare på. Ein tradisjon me bør bringe vidare til våre barn – til neste generasjon.
Nordengen meiner me he mykje å laere av mange av våre nye landsmenn. Dei er oftast svaert så stolte av trua si. I Noreg er det motsett. Han meiner mange prøver å vri seg unna – dei freister å halde trua si skjult for omverda. Skjult for seg sjølve. Ei himla dårleg løysing.
Sjølv he Per Anders prøvd å fjerne seg frå trua. Fjerne seg frå Gud. Det gjekk kleint. I dag er han meir oppteken av å takke Gud i bøn enn han er av å be om hjelp og trøyst.
– Korleis kan eg eigentleg unnlate å takke Gud for alt deg gode eg har. Takke for livet.
På veg til jobben ein dag møtte presten, Per Anders Nordengen, eit godt vakse kvinnfolk som brått tok han i handa, såg han djupt inn i augo – og sa:
«Ja, Nordengen, jeg håper du husker at du har lovet å forrette i min begravelse.»
Det synte seg at han fekk denne påminninga kvar einaste gong han møtte dette kvinnfolket. Fleire gonger kvart år. Svaret fekk vonleg kvinna på nye tankar:
«Ja frue, kan det passe neste torsdag kl 13:15. I Sagene kirke.»
Me tek avskil ute på tunet. Per Anders helser meg med desse velvalde orda. På mange måtar hans eige joleevangelie:
– Det er viktig å leve livet, Øystein. Livet før døden. Tenk positivt, nyt livet – og et smultringer.