Mykje for mange
BOK: Stavangersk barndom i dei dagar då Arild Rein voks opp til seg sjølv.
rennebil, som at guten melder frå at nå går han ut for å spela fotball, som at han og morfaren er ute og fiskar.
Denne guten veit med seg sjølv at han aldri kjem til å bruka faren sin leikebil, sånn som den blir sjåande ut. Fisketuren blir aldri noko meir å nemna, sånn som pilken sette seg fast i botn. Og når den fotballspelande sonen seier til mor si i det han går ut med ballen under armen: »Eg treng ingen hund, mor. Fotballen min er hunden min.», sansar lesaren at her gjeld det mykje: Her har vi ein arbeidarklassegut i barneskulealder som frå gata og rekkehusnabolaget skjøner at det er ikkje bare å kjøpa, det er ikkje bare å få, og som opplever at det som skulle vera ein kjekk tur med bestefar, endar opp som nederlag – for dei begge.
Og som teier: Han forstår, han tar det inn, og han teier. Slik ballar det på seg, der Rein i barnehøgd og med eit barns forståing og endeframme språk lakonisk konstaterer koss dagane artar seg for den vesle guten som er forteljaren gjennom alle stykka. Han er ikkje bare ein realist med ei aldri sviktande evne til ta inn over seg og avfinna seg med at folk, ting og hendingar er som dei er, ikkje som han skulle ønskt dei var, han er beint ut ein heros i miniatyr:
«Onkel Stein sat i fengsel for å ha slåst», som eit av stykka har til tittel. Eller som eit anna sluttar: «Så tok den vakre tanta mi livet sitt, og eg såg henne aldri igjen.» Mesteparten av tekstane handlar om dei kvardagslege dagane i forteljaren sitt liv, han som speler fotball («helst morgon, middag og kveld»), som går på skulen, som går med aviser, opptatt av maten og kleda og skorne han får, kva han et, som drikk mykje saft. Og som har ein endelaus aksept i seg, som aldri klagar seg for noko, og som takkar til, sjølv om han ikkje er like takksam alltid. Han og kameratane blir igjen og igjen utskjelte for «krapyl» (30, 33, 34, 61, 88 o.a.), men er ikkje anna enn livskraftige karar fulle av tiltak og nysgjerrig livslyst, mottakelege for formaningar, som dei ikkje er utan kraft til å ignorera.
Slik går nå dagane, med lillesøster og lillebror, mor og far, bestemor og bestefar i gutens vesle verd, som mot slutten er i ferd med endrast: nå skal dei visst flytta til ei anna gate og eit anna hus, i ei lita klassereise guten ikkje har høyrt om og som fint lite interesserer han: Han er ein lykkeleg der han er, uten heilt å vita om det.
Den kvardagsrealismen som pregar han, familien og heile heimemiljøet i gata, skal trenga mange år for å bli den mørke, nesten dystopiske, naturalismen som ligg over karakterar og lesarar i så mykje av Rein sin forfattarskap, frå «Stavangertrilogien» 1998-2005 til fjorårets «Felttestamente», basert på «ei sann historie» om ein massemyrdande sjukepleiar «av Guds nåde», som på 1980-talet ble dømt for mord på 22 pasientar tiltrudde han.
«Krapyl» er jordnaer, varm og aksepterande. Og her på vårt lokale parnass har ein forfattar som Arild Rein (på sitt vis sekundert av Tore Renberg med hillevågserien) slengt Ajax sine «ongane i gadå» på barnetimekosehjørnet av nostalgiens slagghaug.
«Krapyl» er jordnaer, varm og aksepterande.