Kjenner Kulturrådet Stavanger?
KULTURPENGAR: Har Norsk kulturråd god nok oversikt over kva som skjer på kulturfronten utanfor hovudstadsområdet? Det spørsmålet stiller direktør Kristin Danielsen seg kvar dag. I dag kjem ho til Stavanger. – Eg syns me har ganske god oversikt – og har lyst til å bruka informasjonen me sit på meir og betre. Men dette er ei evig utfordring. Me stiller oss spørsmålet kvar dag, seier Kristin Danielsen, direktør i Norsk kulturråd.
I dag kjem ho og ein delegasjon frå Oslo til Stavanger og Tou for å fortelja om korleis Kulturrådet og deira ordningar fungerer og kan brukast.
– Me er jo til for nokon, og skal vera til for heile landet. Men eg opplever at ganske mange syns det er vanskeleg å navigera og finna ut av kva hos oss som kan passa for dei, seier Danielsen.
Forvaltar kulturpengar Kulturrådet er landets største og viktigaste forvaltar av statlege kulturkroner. Gjennom til dømes Norsk kulturfond, Statens kunstnarstipend og Fond for lyd og bilde kan norske kunstnarar og kulturinstitusjonar få støtte til alle ledd frå produksjon til marknadsføring av kulturprodukt innanfor alle sjangrar. Kulturrådet er viktig som finansierer - men får du støtte, har du også fått eit viktig kvalitetsstempel.
Aftenbladet har dei siste ti åra skrive ei rekkje artiklar om den geografiske fordelinga av pengane frå Kulturrådet, saerleg kunstnarstipenda, der det viser seg at hovudstadsområdet kjem uforhaldsmessig godt ut samanlikna med resten av landet.
– Statistikken viser at me fordeler over heile landet. Men dei områda der det bur flest folk, får også mest pengar: Oslo, Akershus, Hordaland og Rogaland.
– Eksisterer det ein geografisk ubalanse i norsk kulturliv?
– Både og. Det er proffe miljø over heile landet, og eg vil seia at Norge har lukkast ganske bra i å gjera det mulig å leva av, produsera og oppleva kunst over heile landet.
Lokal satsing?
Når Danielsen reiser rundt og møter folk som spør kvifor det ikkje kjem meir pengar akkurat dit, er svaret hennar at dei også må sjå på seg sjølv.
– Der det er tilrettelagt for kultur, der det er initiativ, planar og satsing, er også utteljinga god. Som i Stavanger.
– Ifølgje Bård Kleppe i Telemarksforskning får Oslo-kunstnarane tre gonger så mykje pengar frå Statens kunstnarstipend som stavangerkunstnarane.
– Fordelinga er ikkje heilt jamn, og det har vore ein diskusjon om å flytta noko av vurderinga av kunstnarstipenda ut. Nå er det kunstnarorganisasjonane sjølv som fordeler desse pengane, gjennom medlemmene i stipendkomiteane, som kun fordeler etter kvalitet.
Fylket får ansvar?
Danielsen seier diskusjonen om fordeling mellom hovudstad og regionar går i ei rekkje land.
– Men som direktør i Kulturrådet har eg ikkje noko innverknad på stipenda. Ansvaret ligg hos komiteane og rådet. Eller hos politikarane, som eventuelt måtte sagt at så og så mykje skal fordelast til regionane.
Før jul la kulturminister Trine Skei Grande (V) fram forslaget til ny kulturmelding, der ein blant anna går inn for å flytta meir av ansvaret for kultursektoren ut til dei nye fylka. Entusiasmen for dette har vore liten i kulturlivet, og Dagbladets Inger Merete Hobbelstad meinte det ville vera ein ualminneleg dårleg idé å flytta kulturpolitikken til regionane bare fordi dei må få noko å gjera. – Er du enig?
– Eigentleg ikkje. Me treng at lokale kulturpolitikarar er engasjerte i det lokale kulturlivet. Då må dei ha noko å forvalta, svarer Danielsen, og viser til Sverige. Der har dei desentralisert mykje av kulturpolitikken, noko som har ført til meir engasjerte kulturpolitikarar.
– Det håper eg også kan skje i Norge. Men dei ulike nivåa må jo henga saman og vera godt koordinerte.
– Dette høyrest mest ut som eit vaksenopplaeringsopplegg for fylkespolitikarar. Men gavnar ei slik omlegging kulturlivet?
– Alt for ofte høyrer eg politikarar seia «kultur skal begeistra». Då krøllar taerne mine seg. Kunst kan riva av deg huda og gjera deg djupt fortvila. Kulturopplevinga er kanskje på sitt beste om ho vekker deg emosjonelt og opnar ei ny luke i hjernen din. Tenk så fine kulturpolitiske diskusjonar me kunne fått om me hadde fått til ei slik vaksenopplaering i eit språk for kvifor kultur er viktig.
– Kva skjer med kommunane når staten flyttar meir ansvar til fylka?
– Det er eit veldig godt spørsmål. Eg veit ikkje svaret. Dette må vera ein viktig del av samtalen mellom fylke og kulturdepartement om oppgåvefordelinga i kjølvatnet av regionreforma.