Folk bør ta betre vare på seg sjølv enn bilen
LEGEORDNING: Fastlegetenesta skulle gi «gode og likeverdige legetenester til hele befolkninga – uavhengig av bustad». Men slik er det ikkje blitt. 214.000 nordmenn har ikkje fastlege, – 60 prosent fleire på eitt år -, og bare kvar åttande fastlegeliste er open.
Korleis står det til med helsetenesta di? Talet på fastlegeheimlar utan fastlege er femdobla på ti år. Kvar kommune har plikt til å skaffe fastlege til sine innbyggjarar, og både fastlegetenesta og kommunar flest er underfinansierte. I 2021 måtte fire av fem kommunar likevel subsidiere fastlegetenesta si med 813 millionar kroner, – ei dobling på fire år.
Sør-Rogaland har no 332 fastlegar, men bare ni av dei har opne lister – ei halvering det siste året. Fem av dei er i Dalane, ein i Time, ein i Stavanger og to i Hjelmeland. Fastlegemangelen er størst der det bur flest folk.
Femteparten av fastlegane i sør-Rogaland har vikar i praksisen. Vikaren kan stø seg til kontinuiteten i pasientjournalen din for å gjere ein god jobb, mens «lausgjengarlegar» får same problema som legevaktlegar i møte med ukjende pasientar. Dr. Dropin reklamerer med at dei «kan hjelpe deg med (…) de same problemstillingane en fastlege eller legevakt kan hjelpe deg med», men har ein forretningsmodell som fagleg sett ikkje når opp til fastlegenivå. Kontinuitet er ein del av kvalitet. Den som har bil, plar halde seg til ein bilverkstad, ikkje skifte for kvar service. Eg syns at folk flest bør ta betre vare på seg sjølv enn på bilen.
Dei fleste vikarane i sør-Rogaland er yngre kvinner, og dei siste ti åra har nesten heile nettoauken av fastlegar vore kvinner. Er ledige fastlegejobbar innretta slik at yngre, kvinnelege legar får nok lyst til å søkje dei? Dette burde vere elementaert.
Forventningsgapa aukar, og samhandlingsreforma flytta mykje arbeid frå sjukehus til kommunar. Eldreomsorg er eit kommunalt ansvar, som no står for fjerdeparten av kommunen sine nettoutgifter. Men om åtte år er det 50 prosent fleire av oss over 80 år. Åtte år er bare to kommunestyreperiodar.