Vasskraftutbygging og betre flaumvern
BJERKREIM: Om det skjer på premissane til naturen, kan Bjerkreimsvassdraget produsera meir energi – og samtidig sikre betre vern mot storflaumar.
Storflaumen «Synne» i 2015 gløymer me aldri. Det var ei skremmande natt då vatnet fossa inn over Vikeså, utover landbruksjord og inn i driftsbygningar og hus, grov ut vegar og isolerte folk.
Å flaumsikra mellom anna Vikeså sentrum vil kosta meir enn forsikringsoppgjera i etterkant, har NVE konkludert. Det vil seia at dagens situasjon er å satsa på det beste, ta følgjene og kostnadene når flaumen kjem, – og håpa at det ikkje går liv. Utruleg, men sant!
Men eit tiltak kan hjelpa, som ikkje berre kostar, men gir noko tilbake. Det er kraftutbygging der ein kan gjera plass for nedbørstoppar og bremsa vatnet. Som det faktisk vart gjort under «Synne», i kraftverket i Maudal øvst i Bjerkreimsvassdraget. «Synne» kunne faktisk ha vore verre.
God forvalting
I 2005 vart Bjerkreimsvassdraget verna. 90 prosent av Bjerkreim sitt areal «høyrer til» Bjerkreimsvassdraget. Vernevedtaket i 2005 vart sett på som saers inngripande. Forvaltninga av vassdraget stod grunneigarane for gjennom Elveeigarlaget. Og forvaltninga var god. Vedtaket om vern for å sikra laksen sine gyteområde kjentes unødvendig. Dette omsynet var allereie vareteke i forvaltninga.
Då spørsmålet om vatn frå dette vassdraget kunne takast ut som drikkevatn av IVAR IKS, var det nok mange som tenkte at det går jo ikkje. Fysisk å ta ut vatn må vera mykje verre enn å låna vatnet eit strekk til kraftproduksjon. Men den historia kjenner nå mange til: Både NVE og Olje- og energidepartementet godkjente vassuttak frå Bjerkreimsvassdraget – laksen skulle fint tola det med blant anna vareteken minstevassføring.
Naturleg og nødvendig
Nå har straum gått frå å vera ei overflodsvare i Noreg til å vera i underskot for å skulle redda både vårt eige og Europa sitt straumbehov.
Bjerkreim bidrar i dag med både vasskraft, vindkraft og litt sol. Sistnemnde kan det bli mykje meir av, om støtteordningane vert sånn at naeringslivet kan investera i solcelleanlegg, for der er mange store takflater i Bjerkreim. Biogass er der òg kanskje nok husdyrgjødsel til. Vind er omstridt, inngripande og allereie omfattande. Så å kasta auga på om der er moglegheiter i Bjerkreimsvassdraget, er difor naturleg og nødvendig.
Det er difor Senterpartiet nemner mellom anna Bjerkreimsvassdraget som ei mogleg kraftkjelde for framtida. Det betyr ikkje at 1970-talets malar for vasskraftutbygging skal finnast fram – dette må skje etter 2023-standard og kunnskapsnivå. Me må kunne sjå på om der er moglegheiter innafor det vernet naturen krev, slik det vart gjort i det nemnde drikkevassuttaket.
To fluger i éin smekk
Med dette som bakgrunn meiner Senterpartiet at det er tid for å vurdera om dette kan vera løysinga på to store utfordringar – å la Bjerkreimsvassdraget på ein skånsam måte produsera meir kraft, samtidig som ein førebyggjer dramatiske følgjer av framtidige storflaumar.
Ingenting er betre om det er mogleg å tenkja slik, under føresetnad av at alt skjer på premissane til naturen.