Kasano ti Natalged a Panagusar iti Antibiotiko?
Dear Doc Gener ken Doc Lorna,
Siak ni Pedring, 35 anios. Maysaak a mannalon ket gagangay a maigamgamerak iti nadumaduma a banag iti aglawlaw kas iti linnaaw, tapok, asuk, daga, rugit ken dadduma pay. Kanayon nga agpanatengak isu a no dadduma, dagus nga agtomarak iti antibiotiko uray no saanak a nagpadoktor ta medio adayo ngamin ti ilimi iti kaasitgan a doktor.
Ania kadi ti problema a mabalin a mapasamak kaniak no kanayon nga agtomarak iti antibiotiko? Adda kadi madangranna a parte ti bagik? Nalaklakaak kadi a matay? Tulongandak koma.--Pedring ti Mt. Province Dear Pedring,
Agyamankami iti suratmo. Maragsakankami a makaammo nga adda makabasbasa kadakami agingga iti Mt. Province.
Positibo para kadakami nga adda iti tay-ak ti salun-at wenno medisina a makaammo a dagiti kas kadakayo, mapampanunotda daytoy kadawyan a parikut. Daytoy di umno wenno di maitutop a panagusar iti antibiotiko, kinapudnona, nakadadanag iti biangmi, gapu ta amangan no dumtengto ti panawen a saanton nga agepekto ti antibiotiko ket awanton ti mabalin nga usaren nga antibiotiko gapu iti kanigid-kanawan a pannakausar ti antibiotiko a ditayon pampanunoten no masapul a talaga para iti impeksiontayo. Ngem sakbay a makaadukami, unaentayo a lawlawagan no ania ti antibiotiko. Dagiti antibiotiko ket agas wenno droga nga ireseta ti doktor tapno maagasan ti impeksion a pinaltuad ti bakteria. Manipud idi dekada 1940, dagitoy ti para patupar wenno adda iti umuna a linia a pangagas kadagiti impeksion gapu iti bakteria. Ti imasna, segun kadagiti ahensia mainaig iti panagkontrol iti sakit, mapattapatta a kagudua kadagiti amin nga antibiotiko a mairesreseta ket saan a nasisita.
Saan nga epektibo dagiti antibiotiko kontra kadagiti bayrus ket ngarud, saan a maiparbeng a mausar ti antiobiotiko kontra kadagiti bayrus. Kadawyan a pagarigan ti impeksion gapu iti bayrus ti panateng ken trangkaso.
Ti sobra ken di maitutop a panagusar kadagiti antibiotiko ket wagas nga inton usarem ida, saanton nga epektibo gapu ta dagiti bakteria, kabaelanda ti mangdebelop iti pannalaknib kontra kadagitoy. Daytoy a pannalaknib wenno resistance, isu ti mangipaay iti bakteria nga agtalinaed ken mabalin a nakarkaro ti maitedna kenka a pannakadangran.
Ngarud, ti umno a panagusar kadagiti antibiotiko ket masapul ti responsible a panagusar. Maawagan daytoy iti antibiotic stewardship.
Ania ti Antimicrobial Stewardship?
Ti antimicrobial stewardship (AMS) ket ragup dagiti aktibidad a mangisigurado a dagiti antibiotiko, natalged ken epektibo ti pannakausarda. Panggep ti AMS Clinical Care Standard a masigurado a ti tunggal pannakausar ti antibiotiko, masapul ken umisu, nga addaan iti dua a panggep tapno epektibo a maagasan dagiti pasiente, bayat a malimitaran met ti ipipigsa ti resistensia dagiti bakteria a mabalin a mangdangran iti sibubukel a komunidad. Panggep daytoy a masigurado a ti pasiente iti bacterial infection, maipaayan iti optimal treatment babaen ti antibiotiko. Optimal treatment, kunatayo, no dagiti pasiente ket maagasan iti umno nga antibiotiko para iti sakitda, umno a dosis, umno a wagas, iti umno a tiempo ken iti umno a kapaut segun iti eksakto a pannakamiris ken naimpanawenan a pannakarepaso.
(Sumaruno: Apay a napateg ti Antimicrobial Stewardship?)