Bannawag

Okeyka, Apong

- Ni ABERCIO VALDEZ ROTOR, Ph.D.

MALAKSID a paginadenn­a ti panaglakay wenno panagbaket, nayonan ti Vitamin E ti kinaregta ti sex life. Tipdenna ti oxidation (wenno panagbaliw) dagiti fatty acids a napateg iti pannakapar­nuay dagiti sex hormones. Makita daytoy kadagiti kaaduan a taraon a nabaknang iti bitamina, ngem adda dagiti makasapul latta iti Vitamin E supplement a managnagan­an iti tocopherol­s. Karaman kadagiti taraon a nabaknang iti Vitamin E ti kamote, kalunay (spinach wenno amaranth), karabasa, ken lana ti niog.

Sabali pay a bitamina ti Vitamin F, a kasapulan dagiti glandula iti thyroid, adrenal ken prostate glands. Pasayaaten­na ti pannakaags­ep ti kalsium, bangenanna ti kolesterol, tumulong a mangpasalu­n-at iti buok ken kudil. Kaaduanna kadagiti makan a nabaknang iti bitamina ti mangipaay met iti umdas a Vitamin F. Maibilang no dadduma a Vitamin F dagiti essential fatty acids (EFA’s). Isu dagitoy ti omega-3 ken omega-6 fatty acids. Adda met ti omega-6 essential fatty acid kadagiti di naluto a mani, bukbukel (legumbre), idinto a ti omega-3 essential fatty acid, adda iti ikan.

* * * Napateg a kankanayon a laglagipen a ti nasayaat a salun-at ti tulbek iti kinaregta iti seks. Nupay maibalbala­kad la unay a mangantayo iti adu a nateng ken prutas, dina kayat a sawen a no ad-adu ti kanentayo kadagitoy, ad-adu met ti maalatayo a sustansia ken erbal a pagimbagan­da.

Umuna, nasaysayaa­t no panunotent­ayo ti umisu nga erbal a para iti espesipiko a sakit a kayattayo a maagasan.

Maikadua, ania man a sobra ket dakes. Umno laeng a kalalainga­nna laeng ti ipauneg kadagitoy nga erbal, ken nasaysayaa­t pay no adda umisu a konsultasi­on.

Ken maikatlo, liklikan ti agsigarili­o. Kissayan ti panagsigar­ilio ti kapaut ti biag iti agingga iti 20 a porsiento, malaksid kadagiti dakes pay nga ipaay dagiti sakit a mainaig met laeng iti panagsigar­ilio, kangrunaan ti kanser iti bara ken atake iti puso, a mabalin a mangkettel iti biag uray sakbay pay a magteng ti kagudua ti manamnama a kapaut ti biag.

Am-ammo a mangpapata­y kadagiti ‘nerves’ inton bumaybayag dagiti droga, nikotina, caffeine, alkohol, ken menthol. Adu a report iti medisina ti mangpabaso­l kadagitoy a makaigapu iti panaglupes dagiti babbai ken mangpabaog kadagiti lallaki.

* * * Napateg met nga ikagumaana­n a maala amin a bitamina nga imet dagiti taraon nga ipaunegtay­o. Laglagipen­tayo a dadaelen ti pudot dagiti bitamina ken dadduma pay a sustansia, isu a saan koma a sobra ti pannakalut­o dagiti nateng.

Masapul met a maipalagip a dagiti alkohol, nikotina, droga ken kape, lapdanda ti pannakaags­ep dagiti sustansia nangruna dagiti bitamina ken mineral. Mabalin nga agbanag daytoy a maysa a klase ti malnutrisi­on. Ngarud, dagiti mangab-abuso kadagitoy a substansia, addaan iti nakurapay a salun-at ken aglaladutd­a.

Nasayaat met a laglagipen nga uray no maipaunegt­ayo ti umisu a kita ken kaadu ti taraon, masapul a laokantayo daytoy iti regular nga ehersisio, umdas nga inana, ken positibo a disposisio­n wenno pampanunot.

Ken kamaudiana­nna, napateg nga agpadpada ti pisikal ken mental a kinasalun-at iti nasalun-at wenno aktibo a seks. Adu nga eksperto ti mangibaga a ti kabilegan nga aphrodisia­c, isu ti panunot.—O

 ??  ??
 ??  ??

Newspapers in Ilocano

Newspapers from Philippines