Dagiti Pabula ni Aesop
MAYSA a balo a baket ti addaan iti dua a babbai a katulongan, a no agtaraoken ti tarakenna a kawitan iti alas singko iti parbangon, mapannan riingen dagitoy iti pagturturoganda a kuarto. Kagurgura la unay met dagitoy a katulongan ti maririing iti kasta ti kasapana nga oras isu nga idi mapunnuandan, tiniritirdan ti tengnged ti kawitan ta kas kunada, daytoy a kawitan ti gapu ti amin a panagrigrigatda.
Ngem idi awanen ti kawitan a mangipalpalagip iti baket iti oras a panangririingna kadagiti katulonganna, ken iti panagam-amakna nga amangan no malibtawanna a riingen dagitoy, uray ala unay pay laeng iti parbangon, mapannan ririingen dagitoy.
Agannad iti nalabes a kinasikap ta kakaasika laeng no mabalsanka. “Addanto inta pagsinanglaw!”
“Pumaypayapayen ti Hawaii kenka, komari!” insipat met ni Ely Dacquel. “Ala, agan-anuska!”
“Kasano ngarud a makamiembroak iti UMMIL, komari, ket diak kano met ammo ti agdaniw a kuna ni Sencio a kaanakak?” indukit ni Dr. Calangacang. “Ay, ket agan-anuska latta, komari.” Nakatugawen dagiti kakaduada a maki-poetry reading iti sango ti bakante nga antigo a balay iti Calle Geologo idi dumanonda. Masmasdaaw dagiti aglabas a turista no ania ti mapasamak ta naibaskag ti maysa a bassit nga entablado. Adda tarpaulin a Rabii ti Pasnaan a naipan iti radrilio a diding.
“Ay, Dr. Calangacang, Ma’am Ely, agtugawkayo ditoy!” indiaya ni Nayolito Baldos ti bakante a tugaw. “Kunami no dikayon umay! Nagpauyon san a pudno, kunkunami!”
“Ay, saan, Nayolito, barok. Saan. Manmano ti kastoy a gundaway, Nayolito, barok!” insungbat ni Dr. Calangacang. “Kamengak ti Pasnaan, uray didak kaykayat!” impigsana tapno mangngeg ni Sencio.
“Madam, ania met ti insaganayo a para ita a rabii?” inamad ni Nayolito. “Yurnosko ngamin ti programa dagiti agibasa iti daniw.” “Agdallotkami ken Komari Quiter!” insungbat ni Ely Dacquel. “Dayta man! Damo a mangngeg ditoy Calle Geologo ti dallot!” insipat ni Nayolito.
Narugian ti programa. Nagidasar met dagiti nakauniporme a serbidor iti asideg a bar kadagiti mainum ken mapulotan.
Tunggal fellow, nagibasa iti daniw. Nagibasa met dagiti panelista. Nagbukanegan da Rudito Montillo ken ti bisegobernador ti Kaapayaoan a ni Remilito Agbanios. Nagibasa met ni Benjo Pacanas iti daniw. Nagmisuot ni Dr. Calangacang idi ibasa ni Sencio ti kadaanan a daniw daydi Leon Pichay.
“Sayaatem, loko!” inngernger ni Dr. Calangacang. “Imbabainnak iti Pasnaan, isu a no agkamkamalika, ibabainka met!” intanabutobna. Idi agbalaw ni Dr. Calangacang, adun dagiti turista a nagsardeng tapno denggenda ti panagdaniw ni Sencio. Maparikutan payen dagiti kalesa a nagluganan dagiti turista a lumusot iti baet ti nagtugawan dagiti maki-Rabii ti Pasnaan ken dagiti agbuya a turista iti naadobe a kalsada.
Isu nga uray la nagkay-ot ti rusok ni Dr. Calangacang idi yawag ni Reynerio Afritado nga emcee ida ken Ely Dacquel.
“Umaykan, komari ta datan!” imparagipig ni Ely Dacquel ket immunan a simmalpa iti bassit nga entablado a kayo.
Kinudilapan ni Dr. Calangacang ni Sencio idi addan iti entablado. Ngumerngernger ti kaungganna iti insawsawang daytoy kadagiti na-workshop a daniwna. Isu a dandani dina napakadaan ti panangyuna ti silindro ni Marianito Tadena iti dallotda.
“Ay, daldallot, duminidallang… Danidallot, danidallang…” inrugi ni Dr. Calangacang ket nagtengngaag amin dagiti naitallaong. Uray ni Benjo Pacanas a presidente ti UMMIL Ilocos Abagatan, naisardengna iti aire ti lidokenna koma nga arak. Nakelsat met ti ariwawa ni Reynerio Afritado a kunam no makiap-apa iti maysa kadagiti akinsango a lamisaan. Nagsardeng met amin dagiti agpanaw koman a turista. Madamdama pay, immadun ti ummongda iti igid ti kalsada. Adda payen dagiti napupudaw a Koreano, Hapon wenno Intsik. Kunam no nabatombalanida iti dua nga agdaldallot iti igid ti napnuan iti pakasaritaan a Calle Geologo iti siudad ti Caviganan. Nangnangruna iti panangyayug ni Dr. Calangacang kadagiti pasetna iti dallot.
“Adda pangabil ni Dr. Calangacang!” intakder ni Questelita Oaquerra ti nagpalakpak idi agngalay ti dallot dagiti dua a retirado a superbisor. Timmakder met dagiti naki-Pasnaan ket immaweng ti sipsipatda a nagkallatik kadagiti radrilio a pasdek. Idi kuan agsisipat aminen dagiti turista a naidagas.
“Ah, daldallot, danidallang…” inlili nga inyayug ni Dr. Calangacang sa nagkurnoda a dua ken ni Ely Dacquel. Binitbitda ti gayadan dagiti pandilingda iti yuulogda iti entablado.
“Maminsan pay! Maysa pay!” kinuna ni Reynerio a nangsabat ken ni Dr. Calangacang. Inaguantaan met a sinabat ni Benjo ni Ely Dacquel.
“Maruamkayo met!” imbikag ni Dr. Calangacang. “Narigat ti agpraktis no an’at’ kunayo!”
Apagbaba ni Dr. Calangacang iti entablado, naklaat ta nakatanggaya ti dakulap ni Sencio a kaanakanna. “An’at’ pangdakulapam kaniak Sentenciano Quinotalo a kaanakak?” inwagtengna. “Anti, adda ibagak kadakayo, a,” inyisem ni Sencio. “Saannak nga ibabain ditoy Calle Geologo ta dika ket masippapo!” impang-es ni Dr. Calangacang. “Da, agkasdiayka man!”
“Ammom kadi a magustuanda idiay Hawaii dagiti nalaing nga agdallot, anti?” “Ammok, a! Ket ania koma kenka dayta, Sencio nga uyaw?” “Panagkunak, awan talentoyo nga agdaniw, anti. Ngem no agdallot, dayta ti paglainganyo. Isu a saankayon nga agdandaniw ta sinandaniw laeng ti maaramidyo! Agdallotkayo lattan! Dayta ti passport-yo nga agpa-Hawaii!” “A-an’a?” Nagtayyek dagiti mata ni Dr. Calangacang. “Isu a saankami met la gayam a nagbiddut a nangala kadakayo ditoy Pasnaan, anti! Kas ‘tay kunadan, maprobetsarnakayo met la gayam ti UMMIL!”
“Uttotmo!” inwagteng ni Dr. Calangacang. Ngem iti panunotna, kasla naggilap ti panaglanding ti eroplano a naglugananna iti Hawaii.—O