Dagiti Pabula ni Aesop
DUA a paglutuan, maysa a damili, ket ti maikadua, naaramid iti bronse, ti nagabay iti asideg ni Dalikan. Iti maysa nga aldaw, inyawis ni Bronse a Paglutuan ken ni Damili a Paglutuan a pumanawda iti dayta a lugar ket agkuyogda a manglawlaw iti lubong. Kinuna met ni Damili a nasaysayaat no agtalinaed laengen iti abay ti dalikan.
“Nalaka ngamin a mabuongak,” kinuna ni Damili. “No maitimogak iti uray apagbassit laeng, maaddaanakon iti rikki.”
“Ay, dimo ipalubos a dayta ti mangigalut kenka iti daytoy a dalikan!” kinuna met ni Bronse. “Ikarik nga aywanankanto. No addanto man sumangbay a pagpeggadam, namnamaem nga isalakankanto.”
Isu a naallukoy ni Damili a makikuyog ken ni Bronse. Agpadada nga agin-iniin a magna. Ngem agtuptupada iti tunggal addangda.
Saan a nabaelan ni Damili ti kasta a panagkadkaduada ken Bronse. Ket dida pay nakaadayo ken ni Dalikan idi agrikki ni Damili. Ket idi nakaaddangda manen iti maysa, ken nagtupada manen, naburaken ni Damili. Makigayyemka iti kapadpadam ket namnamaem nga agpautto ti panaggayyemyo. iti kusilap ti agsasao.
Inyam-ammona ti referee a lisensiado, pati dagiti mediko iti abay ti ring a nakasagana nga umarayat iti boksingero no kas pagarigan nakaro ti pagbanaganna, ken ti isponsor ti paboksing a puneraria iti ili.
Insarunona dagiti umuna nga agsango. “Iti makannawan a suli, agkilo iti siam a pulo ket lima, awan pay abakna, ken awan pay inabakna ta saanna pay napadasan ti nakisalisal iti boksing, intayo man palakpakan ni Julio “Masoooooo” Astudillo!” Anian nga iriag dagiti agbuybuya. Idi maamiris dagiti agbuybuya nga awan ti boksingero iti bangir a suli, nagtalnada.
“Iti saan a napakpakadaan a pasamak, ti boksingero a ni Arcadio “Kadiador” Bolante ket agsakit, saan nga ipalubos ti management a makipartisipar iti boksing ngem ipalubosmi nga adda mangsukat a naggapu iti sitio a naggapuan ti masuktan a boksingero. Nalawag, apo, ti kondision a saan a maisubli ti entry fee no saan nga agatras ti sitio a nairepresentar. Ti entry...” saanna naituloy ta adda nagpukkaw manipud kadagiti agbuybuya.
“Husto daytan! Yam-ammom ketdin, adu la unay nga ibagbagam!” Nagiiriag dagiti agbuybuya. “Pauliek ngarud ti kasukat ti boksingero. Agdagsen iti limapulo ket dua a kilo, addanton abakna ken awan pay inabakna, intayo man palakpakan ni Ernesto “Estongkuator” Bolanteeeeee!”
Nagtalna ti plasa idi umuli ti agnernerbios a narapis a boksingero ngem naikawa a nagriaw ti trabahador ti puneraria. Naglaok nga asi ken dismaya ti nariknada.
Dimmanon ti isem ni Julio iti teltelna. Makitkitanan ti panangabakna ken ti panangparigatna ken Estong, ti palpaluomna sipud pay kinaubingda. Masdaaw laeng no apay a nagtured daytoy a limmaban kenkuana ita.
Ni Estong, tilmon a tilmon met iti butbutengna. Agaruyot payen ti nalamiis a ling-etna. Naimbag la ketdin ta sarsaripiten, ta no saan koma, itay pay a nagbayuot.
Dinarup a dagus ni Julio apaman a naguni ti kampanilia ti sorbetero. Iti darasna nga umasideg ken Estong, nabaddekanna ti nalukay a sintas ti sapatosna. Napukawna ti balansena. Apagisu met nga isangga ni Estong, a nagkidem pay iti butengna, ti dua nga imana. Apagisu la ketdin a timmama ti gemgemna iti panga ni Julio. Ngem sakbay a mabaltog, naallangonna ti bagina. Maululaw a nagsanud. Bimtak ti riaw dagiti agbuybuya. Ipukpukkawdan ti nagan ni Estong. Nagmulagat ni Estong ken nakariing idi kasla mangngegna ti timek ni Julio nga agkunkuna: “Alis ti sirena ken siokoy!”
“Darup! Darup!” nangngeg ni Estong ti pukkaw ni manongna a Kadio.
Kinita ni Estong ni Julio. Wagwagwagen pay laeng daytoy ti ulona. Inasitgan ket inwasawasna ti kanigidna. Nagdisso ti glabna iti puon ti lapayag ni Julio. Nagtayyek dagiti mata ni Julio, sa nanabtuog iti lona a kasla natebba a saba. Saanen a binilangan ti reperi.
Nagiiriagen dagiti tattao. Nakaar-ariwawan ti aglawlaw, ken makatitileng ti riaw ken palakpak.
Saan pay nga opisial a naiproklamar ti panangabak ni Estong, nakaulin ni Kadio. Siniggawatna ti ima ni Estong sa masmasdaaw a mangkita no adda impalaman ni Estong a bato iti glabna.
Tinaliaw ni Estong ni Julio. Bangbangonenda. Ken anian a busor daytoy idi malasinna a tagapuneraria ti nangbangon kenkuana. Kayatna nga asitgan ngem saan laengen. Amangan no madlaw ni Julio nga agtigtigerger pay laeng dagiti tumengna. Ti nasken, nakabalesen. Saanto ngata metten a loklokuen daytoy.
Ngem no karitento latta ni Julio iti rematch? Ne, ket apay koma a pagustuanna?—O
(Iti umay a lawas, marugian a maipablaak dagiti nangabak a sarita iti 20th AMMA Foundation Literary Awards.)