Saanka Koma a Mangliwat a Mamigat!
Uray mangliwatka a mangrabii, basta…
ADDA idi nabasami iti Bannawag a sinurat daydi Dr. Godofredo S. Reyes maipanggep iti kinapateg ti pamigat. No dikam’ agriro, kunana a manganka iti bigat a kasla trabahador (‘tay adu ti makanna gapu iti kinadagsen ti trabahona), manganka iti aldaw a kasla ari wenno reyna (namikki), ket iti rabii, manganka a kasla agpalpalama (awan makanna, piman).
Kayat a sawen daydi Dr. Reyes (kolumna daydi nalatak a “Ti Salun-atyo” iti Bannawag) a yadum ti mangan iti bigat, ibasbassitmo iti aldaw, ket kasta met laeng iti rabii.
Ket daytoy a kinapudno, saan laeng a para kadagiti nataengan, uray pay kadagiti ubbing. Kinapudnona, mabalintayo nga ibaga a dagiti ubbing, kasapulanda la unay ti nasustansia a pamigat.
Wen, saan a mailibak ti kinapateg ti pamigat kadagiti ubbing, a kas dakdakamaten dagiti eksperto, ta dakkel a pagsayaatan ti ibunga daytoy iti panagadal ken iti positibo a galad dagitoy iti pagadalan.
Kunkuna pay dagiti nutrisionista a no saan a nasayaat ti galad dagiti ubbing a mainaig iti pannangan, maapektaran ti panagdakkel ken pannakamuli ti panagpampanunotda kabayatan ti panagadu ti tawenda.
Kas kuna dagiti nataengan a masapul nga adda ap-ap ti tian no sumango iti ania man a klase ti trabaho, kasapulan dagiti ubbing ti nasustansia a pamigat tapno adda pamigsada iti agmalem ken maipaay dagiti sustansia a kasapulanda kabayatan ti panagdakkel ken panagtaengda.
Isu a kanayon a maipalpalagip kadagiti nagannak ti kinapateg ti pamigat tapno maparegta dagiti ubbing ken nareggetda nga agbasa.
Nagaraw dagiti ubbing ket ngarud, masapulda ti nasustansia a taraon. Masapulda pay ti “reserba” nga enerhia iti bagida kangrunaanna iti rabii ta at-atiddog ti pannaturog dagiti ubbing ngem dagiti nataengan.
Iti sabali a pannao, nabaybayag a saan a mangan dagiti ubbing ngem dagiti nataengan gapu ta napapaut ti pannaturogda. Ket no saanda pay a mamigat, ad-addan nga agkurang ti kasapulan ti bagida a sustansia ken enerhia.
Adu ti nasayaat nga epekto ti naipagalad a pannangan dagiti ubbing iti salun-atda a mainaig iti positibo a panagpampanunot. Malaksid a naragragsakda pay iti pagadalan, positibo pay a kanayon ti pannakilangenda iti sabali a tattao.
Mapaliiw pay a kankanayon nga agmerienda dagiti ubbing a manglangan a mamigat. Mapattapatta nga apagkapat iti inaldaw nga enerhia a kasapulan dagiti agtutubo ti ipapaay ti panagmeriemeriendada.
Inanaig pay dagiti panagsukisok ti saan a makontrol a panagmerienda ti nalabes nga idadagsen ti timbangda. Daytoy ti rason a nasken a gutigoten dagiti ubbing a mamigat.
Kangrunaan a makaigapu ti panangliwat dagiti ubbing a mamigat ti saan a nasayaat a panangtarawidwid iti oras ken kaawan ti ganasda a mangan.
Ngem no amirisen a naimbag, mainaig daytoy a saanda a panamigat iti impluensia dagiti nagannak. Adu met ngamin a nagannak ti saan a mamigbigat ken saan a mangikaskaso iti pamigat dagiti kameng ti kaamaanda a tuladen metten dagiti ubbing.
Mapaliiw pay a mainaig iti saan a nasayaat a life style ti pakaigapuan ti saan met a panangipateg dagiti agtutubo iti pamigat. Mairaman ditoy ti panagsigarilio, panaginum iti nasanger wenno nalabes a panagkapkape.
Ti panangliwat dagiti ubbing a mamigat sakbay a mapanda agbasa ti rason nga adda dagiti pagadalan a mangisaysayangkat iti feeding program. Makatulong daytoy a mangsupusop iti panagkurkurang ti sustansia a kasapulan dagiti ubbing tapno dumur-as ti panagpampanunotda.
Agtultuloy ti galad dagiti ubbing a kanayon a mamigat agingga iti panagtaengda. Ket agsipud ta dakkel ti akem dagiti nagannak iti daytoy a pannakataginayon ti salun-at ken positibo a panagpampanunot dagiti annakda, nasken unay nga ikagumaananda a saan a mangliwat dagiti ubbing a mamigat.—O