Anibersario

SAAN a maala iti pudot ti ulo ti panagibales, insan. Dimo ipadlaw ti guram. Awan a pulos ti pangibagbagaam. Kangrunaanna, urayem ti dua a tawen wenno nasursurok pay sakbay nga isayangkatmo ti planom. Ngem sakbay nga aramidem dayta, pakaammuannakto.

Nakasamsam-it ti panagramanmo iti kape nga awan gatasna iti pannakalagipmo iti dayta a kinuna idi ni Sarhento Salacnib Centeno a kasinsinmo. Adda ita ti kasinsinmo idiay Lamitan, Basilan a destinona. Immigupka manen iti kape ket ninanammo ti paitna.

Tinaliawmo ni Ester nga agin-innaw. Anibersario ni Dennis ita, lakay, impalagip ni baketmo itay makariingkayo. Maikadua a tawen ti pannakapasag daydi baroyo.

Naundayen, kinunam iti nakemmo. Immangeska iti nauneg. Ti panangawitmo iti saem ken dagsen ti barukong sipud pannakapasag ti barom agingga ita ti kayatmo a sawen. Napawingiwingka ta immapay iti lagipmo ti apges, panaas ken adu a madi a rikna a sinagaba ti puso, panunot ken ti pisikal a bagim sipud napukaw ni Dennis iti sidongyo a sangapamilia.

Dua a tawenen ti napalabas. Naamirismo, pudno unay ti kinuna ti kasinsinmo. Isu a dalan ti panagibalesmo. Pudno met a dakkel unay ti naitulong ti napaut a panawen iti desisionmo ita.

Tinaliawmo ti ladawan ti Mannubbot iti salas. Awan simgaw a timekmo. Iti panunotmo, adda dita ti napalaus a panagyaman. Nalagipmo ni Sister Evelyn nga immay dimmagas itay agsapa.

Simmublat iti panunotmo ni Kandro. Ti mammartek ken barrairong iti lugaryo. Nabayagen a panawen, Kandro, kinunam iti nakemmo ket dimo latta nalapdan ti panagpingki dagiti sangim. Nalagipmo ti kalibre .45 nga ipabulod ni kasinsinmo kenka tapno usarem iti panagibalesmo.

Immangeska iti nauneg. Anakko... Dimo ammo no adda simngaw a timekmo. Ta kasla nakalawlawag latta manen iti panunotmo daydi aldaw a pannakapasag ti barom.

Aggangganaganka kadagiti raepmo idi maawatmo ti text message ni Zachary a kaanakam a mangibagbaga a pinatayda ni Dennis. Arigna tumayabka a napan iti imbaga ni Zachary a nakapasagan ti barom. Kasla adda bimtak a bomba iti barukongmo idi makitam ti barom a nakadata iti abaga ti dalan iti asideg ti nagsapalan iti Purok Talna. Natina iti dara ti barukongna. Adda iti abayna ni Zachary a bumbumsag. “Manong Dennis...” isasaibbekna. Sinakruymo ti ulo ti barom. Inarakupmo iti nakairirut. “Dennis!” impukpukkawmo. “No asinoka man nga animal a nangaramid iti daytoy, agsaganaka!” impangtam. “Birokenka uray idiay impierno!”

Agsangpeten dagiti tao ngem agan-anug-ogka pay laeng. Ta asino koma nga ama ti saan a makarikna iti pait, nakapapait, awan dumana a pait, iti pannakapukawna iti bukodna a lasag? Ti anakmo a nangibubosam iti amin a pigsa, ayat ken panangyalikakam tapno mapatanor ken mapagturposmo iti kolehio, kellaat lattan a dinawatda ti angesna! Awan katukadna a saem dayta kenka.

Ita, simmallin iti lagipmo daydi panagturpos ni Dennis. Nalapunos iti ragsak ti kaunggam kabayatan ti panagmartsayo iti barom nga agturong iti uneg ti gymnasium ti pagadalan. Tepteppelam ti panagluam ngem addada saggaysa a natnag. Isuda ti tanda ti panagyamanmo unay ta iti laksid ti kinakurapayyo, impasnek ni Dennis ti nagadal. A tinulad dagiti addina. Ammom, nagbalin a karit kadakuada ti kasasaadyo tapno igaedda ti agbasa. Ngem ad-adda a patiem a ti panangid-idolo kenkuana dagiti kakabsatna ti gapuna a nakagun-odda met iti pammadayaw. Balediktorian ni Zandra itay nagturpos iti elementaria. Salutatorian met ni Zedrix idi agturpos iti hayskul. Kas amada, panagriknam, kasla sika metten ti nagturpos. Nalabit kasta met ti rikna ni baketmo ta hayskul laeng ti nalpasyo nga agassawa.

Iti tunggal medalia a mayukkor ken ni Dennis idi agturpos, kasla agtatapawka iti ulep. Agdaydayyeng ti pusom. Naisemka. Anakko dayta! iririaw ti unegmo. Agyamanak, Diosko, kinunam. Addan inhenierom. Engineer Dennis Tangonan…

Nagunggon manen dagiti abagam. Ngem ita, umel dagiti anugogmo.

Maymaysa ti agnagan iti Kandro iti lugaryo. Mammartek ken barrairong daytoy. Ammom, nakursonadaan daydiay a Kandro ti barom a kas iti daydi putot ni Ama Iddo— nga agingga ita, saan pay a naited kenkuana ti hustisia. Awan makaitured a mangpadas ken ni Kandro uray pay yiddana lattan ti bartekna iti igid ti kalsada ta ubing ni Mayor Guerrero. Nabaybay-annan ti nasurok a lima ektaria a talon ken bangkagda. Ti laengen balay ken talon ti natda ta inlaklakona dagiti alikamenda idi nasursurona ti nagbisio idi innala ti mayor nga ubingna. Isu ti nangtaltalawan ti asawa ken kakaisuna a putotna. Ita, is-isunan ta immayda laeng met nagdappat ditoy Gabur ket awan kabagianna. Sinapsapulmo ni Kandro idi. Talaga a gudasem koma— dimo kabuteng. Ngem saanmo a nakita.

Idarummo koma ngem awan met testigo. Makalawas ti napalabas, nayat ni Lakay Sario. Isu kano ti nakakita iti napasamak. Apagisu kano a lumabas iti yan da Kandro ken Dennis. Dumawdawat kano ni Kandro iti sangagasut ken ni Dennis ngem saan nga inikkan ni Dennis ta awan kano ti naitugotna a kuarta ta mapan iti talonda idiay Lulubangen. Gapu ta awan naitedna, binagsolen ni Kandro. Kas iti sigud, nabartek manen daytoy. Tulongan koma kano ti lakay ni Dennis ngem naalana ti nagbuteng ta ania koma kano ti pamael ti kullapit a bagina? Lunes ti planoyo a panagpaili. Ngem iti bigat ti Domingo, nasarakanda ti bangkay ti lakay iti igid ti karayan. Awanen testigom. Nupay kasta, impablotter-mo ti pasamak. Naammuam kalpasan ti tallo nga aldaw a nagpukaw iti lugaryo ni Kandro. Isu a sinapsapulmo.

“Lakay, papanam?” napnuan danag ti timek ni Ester a nagsaludsod idi agrubuatka makalawas kalpasan ti pannakaidulin ti barom. Agisalsalapay ti asawam iti paraangan. Iti tawenna nga uppat a pulo ket innem, adda pay laeng lasbangna nga imbati ti rigat ti biag. Insipitna ti panaanen a panio ni Zandra iti ungto ti hanger nga adda lima a sipitna.

“Birokek daydiay a kriminal. Di met ikaskaso dagiti polis!” Nairteng ti panangkitam iti asawam. Uray ngamin kasano ti panagpammarangmo a dikan agibales, saan a mailemmeng dagiti garawmo ti apuy iti barukongmo. Dimo sinublian ti panaginummo iti arak ngem pimmudot met ti ulom.

Insipit met ni Ester ti baro a panio ni Zedrix iti bangir nga ungto ti hanger. Natiliw dagiti matam ti ingangato ti daan a panio.

“Dika koman agtuloy, lakay…” naiturong ti panagkita ni baketmo iti siketmo a pagbitbitinan ti naibaina a bunengmo. Adda danag a naimarka iti kalalainganna ti lukmeg a rupa ti asawam. “Dimo koma mantsaan iti dara dagita imam.” “Masapul, baket!” “Ammok ti adda dita barukongmo, lakay. No ania ti marikriknam, kasta met kaniak. Ngem dimo koma pagarien ti pungtotmo no di ket ti linteg.” Nagtalinaed a nababa ti tono ti asawam.

Sinangom ni Ester. “Kaano pay a nagbalin a nalinteg dayta a linteg, baket?” kinunam. “Manon a krimen ti inaramid daydiay nga animal ngem agingga kadagitoy siwawayawaya pay laeng. Ti linteg a kunkunam, para laeng kadagiti addaan pirak!” Iniggaman ni baketmo ti kanawan a takiagmo. Inwalinmo ti imana. “Ti lintegtayo a marigrigat, adda iti daytoy.” Tinapikmo ti naibaina a buneng.