“Patgek a Doming”
NO saludsodem kadagiti nataengan, ken kadagiti agtutubo, nalabit adda la latta met umanamong kadakuada a maisubli koma ti pannakaaramat ti panagsisinnurat dagiti agkakasinged ken aggagayyem a saan laeng nga agpannurayda iti panagaramat kadagiti elektroniko a wagas ti komunikasion. No panagsisinnurat, kunatayo, isu daytay panagsurat babaen ti ima, agaramat iti papel, tarheta, ken mabayag a wagas ti komunikasion.
Iti ngamin panagdur-as ti teknolohia, mabalinen ti makikomunikar iti nagduduma a paset ti lubong babaen laeng ti panangitalmeg iti boton ket saantayo pay ketdin nga amirisen ti kayattayo a yebkas. Isu a no surat a maibuson ti aramaten iti komunikasion, aw-awagan pay ketdin ti agdama a henerasion daytoy iti antigo wenno kadaanan malaksid a narikut nga aramid. Kasano ngamin, aya, ket isurat pay laeng ti kayat nga idanon a mensahe iti papel, maisobre, maikkan iti selio, maibuson ket paspasungadem met ti panagsubalit ‘diay sinuratam.
Ngem apay pay la ngamin dayta panagsuratsurat? No amirisen a naimbag, sagiden ti panagsuratsurat ti rikna dagiti gagayyem ken kasinged. Parnuayen ngarud ti panagsuratsurat ti sentimentalismo ken pammateg.
Iti panagsuratsurat, adda met maipaayna a gagar iti panangtakuat iti kaipapanan dagiti kasla kinaraykay ti manok a surat, ken ti panagisem-isem a mangbasa iti linaon ti surat nangruna no adda makangngeg iti panangibasa iti daytoy iti napigsa.
Saan a mapadasan dagitoy iti panagteteks. Iti ngamin panagsurat, manmano laeng dagiti balikas a mayababa ken kadawyan a saan a maikarkarintar ti pannakaputarna.
Iti laengen panangirugi ken panangputar iti surat, agpanunot ‘diay agsurat iti isuratna. No mabalin, pilienna dagiti balikas nga aramatenna ket inton malpasna, basaenna manen ket riknaenna no ti mensahe a kayatna nga ipaawat ket isu met laeng ti mensahe nga awatento ‘diay makabasa.
Ngarud, adu ti madakamat a bannog iti panagsurat. Maisupadi iti panangaramat kadagiti kabaruanan a wagas a bassit laeng ti bannog a madakamat.
Ngem gapu iti panagdardaras ken maikarkarintar a panangamiris kadagiti yebkastayo a mensahe, malipatantayo pay ketdin ti agsardeng tapno “say-upentayo dagiti sabsabong.”
Iti pannakaamiris a nagbannog ti nangisagana ken nangputar iti surat, makaipaay met iti ragsak iti mangawat iti surat.
Maibilbilang pay a historikal a bambanag dagiti surat. Agpaut. Idinto a kasla tumayab nga asuk nga agpukaw dagiti maipaw-it a mensahe babaen ti teks, email ken dadduma pay nga elektroniko a wagas ti komunikasion.
Malaksid iti daytoy, mabalin a subliasublian a basaen dagiti surat. No idulintayo dagiti surat, mataginayon iti riknatayo a paset ti nagsurat ti biagtayo. Maipalagip pay dagiti napalabas nga aldaw a panaglalangen ti nagsurat ken ti nasuratan.
Adda dagiti nataengan nga Ilokano nga agkuna nga isublitayo koma ti mapukpukawen nga aramid ti panagsuratsurat ta maysa daytoy a napateg a paset tapno mapatugotan ti pakasaritaan, kannawidan ti puli ken tapno mapasantak dagiti tagipatgen iti agdama a kaputotan. Kinapudnona, uray ti PHLPost, itantandudona ti pannakapasubli ti arte ti panangsurat kadagiti ipatpateg iti biag. Daytoy ti gapuna nga idi 2012, inyalnagna ti “Salamat Po Letter Writing Contest.”—O