Agkurkurangda iti Tunuen a Kamanokan
Iti Iloilo, pinagbalinda a napintas a pamastrekan ti kamanokan.
ITAY laeng nabiit, dimmaraykami iti maysa a patangan maipanggep iti agrikultura iti Siudad ti Iloilo ket nakasarsaritami dagiti adda pakainaiganna iti agrikultura a kas kadagiti empleado ti gobierno, dagiti mannalon nga agnegnegosio, ken uray pay dagiti agtagikua kadagiti restauran.
Kinapudnona, namigatkami iti maysa kadagiti nalatak a restauran iti siudad, ti Tatoy’s Manokan & Seafoods. Sadiay, imparamanda kadakami ti ipagpampannakkelda a tinuno a kamanokan (native a manok). Talaga met a naimas.
Nakasarsaritami met ni Josephine Bayombong, anak ti akinkukua iti restauran. Kas kunana, agkurkurangda iti suplay ti native a manok, aglalo iti daytay aw-awaganda iti Darag a maibilang a patneng iti Panay.
Dimi impagarup a mapan a 600 a manok ti parpartienda iti inaldaw ket awan ti makaited iti kasta a kasapulanda iti Iloilo. Isu nga aggatgatangda pay iti kamanokan iti Guimaras ken iti Antique. Gagagay nga agdagsen ti maysa a manok iti sangakilo a gatgatangenda iti P240.
Saan laeng met a ti Tatoy’s ti aggatgatang kadagiti kamanokan ta adu pay dagiti sabsabali a restauran iti Iloilo nga agidasdasar iti tinuno a kamanokan. Kinapudnona, adda pay asosasionda a ti panggepna, isu ti panagpaadu iti Darag. Ngem agingga ita, awan pay ti agtartaraken iti adu a Darag.
Naggapu met iti Iloilo itay nabiit ni Toto Barcelona ti Harbest Agribusiness. Kameng isuna ti Governing Board ti Philippine Council for Agriculture, Aquatic and Natural Resources Research and Development (PCAARRD) ket maysa kadagiti napagpapatanganda sadiay ti proyekto a mangpasayaat iti manok a Darag babaen ti “breeding ken selection.” Iti kasta, makapataudda iti breed nga agpapada iti langa, alisto a dumakkel, ken naimas ti ramanna.
Kas kuna ni Barcelona, kabaelan met dagiti ordinario a mannalon ti agpaadu iti manok a Darag babaen ti baro a programa ti Agricultural Policy Council (ACPC) ti Department of Agriculture. Babaen ti proyekto nga aw-awaganda iti PLEA (Production Loan Easy Access), mapautangan iti puonan nga awanan iti kolateral ti asino man nga interesado nga agtaraken iti kamanokan. Ket ti utang, addaan laeng iti interest a 6% iti kada tawen.
Mabalin a makautang ti maysa a mannalon iti P5,000 agingga iti P50,000 depende iti kadakkel ti proyekto. Mabayadan met ti utang iti uneg ti dua agingga iti 10 a tawen.
Imbalakad ni Barcelona a rumbeng laeng nga adda maaramid a dakkel a hatchery nga agpataud iti adu a piek a mabalin a gatangen dagiti agtaraken iti kamanokan. Kunana a napintas pay a panguartaan dagiti mannalon ti hatchery.
Tapno makasalimetmet dagiti mannalon iti pagpakan iti manok, agaramatda met kadagiti fermented feeds babaen ti tulong ti EM wenno effective microorganism. Mailaok daytoy iti tuyo ken tagapulot tapno agbalin a nasustansia a pagpakan kadagiti manok.
Kapre a Manok
Adda pay nadamagmi a nakaay-ayat a proyekto a rinugian da agassawa a Noel ken Gail iti paspasayaatenda nga aguppat nga ektaria a “leisure farm” iti New Lucena, Iloilo. Maysa nga immigration officer ni Noel ngem naayat iti farming. Empleado met iti maysa a hotel ni Gail a baketna.
Ti proyektoda: isu ti panagpaadu iti kapre a manok wenno ulikbang manok. Isu daytoy ‘tay manok a nangisit ti karnena. Maibagbaga nga adu ti benepisio a magunod iti nangisit a karne ti kapre a manok a para iti salun-at. Isu a nanginngina daytoy ngem ti gagangay a kamanokan.
Sumagmamano laeng a pamusian ti nangrugian da Noel. Ita, addaandan iti ag-300 a kapre a manok. Arapaapda nga agbalinto dagitoy a kapre a manok a maysa kadagiti pangawisda kadagiti bumisita iti farm-da.—O