Ilikliktayo Ida iti Nasapa a Panagsikog
NASAPA a panagsikog. Teenage pregnancy. Daytoy ti maysa kadagiti kababaraan nga isyu iti agdama. Maibatay iti obserbasion, adu dagiti estudiante iti sekundaria ti addan iti kastoy a kaso. Adu dagiti ubbing a dida maileppas ti Junior High School gapu ta agdadagsenda metten.. Gapu iti bain, saandan a maituloy pay ti agbasa.
Sakbay nga agbalin ti anaktayo a sumaruno a biktima ti makunkuna a teenage pregnancy, nasken ngarud nga agridamtayo para iti nasaysayaat a masakbayanna. Adtoy ti uppat a pammalagip kadatayo.
Palagip
Kas maysa a nagannak, saantayo koma nga agliway a mangpalagip kadagiti annaktayo. Ipalagiptayo kadakuada dagiti arapaapda iti biag ket tapno maragpatda dagitoy, agbasada koma a nasayaat, saan ket a sabali ti asasikasuenda. Kanayon nga ipalagiptayo kadakuada dagiti rigat dagiti nagannak tapno laeng makapanda iti eskuela.
Pannakaawat
No kas pagarigan adda panaglabes dagiti aramidda, itedtayo koma ti umno a pannakaawat. Saantayo a dagus a pagsasawan ida, a nadadagsen a balikas ti malak-amda. Kas nagannak, datayo koma ti umuna a makaawat iti pagliwayan dagiti ubbingtayo. Ipalawagtayo no apay a saan a maikanatad ti inaramidda ket ipaamiristayo kadakuada ti epektona tapno didanton ul-uliten. Pagbalinen dagiti liway wenno panaglablabesda a gundaway iti panagbaliw ken panagsayaatda.
Pannakigayyem
Nasken a maaddaantayo iti makunkuna iti Ingles nga ‘open communication’ kadagiti annaktayo. Masansan koma ti pannakisarsaritatayo kadakuada tapno maammuantayo dagiti aktibidadda iti pagadalanda ken dadduma pay a pakakumikomanda iti eskuela. Makipasettayo koma met kadagiti miting iti eskuelada ket damagentayo kadagiti mannursuro ti estado dagiti annaktayo. Mabalintayo met nga alaen ti numero ti selpon dagiti mannursuro tapno pagdamagantayo ida. Masapul met nga ammuentayo dagiti gagayyem dagiti annaktayo.
Panangibiag
Aramidentayo koma no ania man dagiti ibagbaga wenno isursurotayo kadakuada. Agbalintayo koma nga ehemploda iti biag. Datayo koma ti pagsarminganda iti napintas a kababalin.
Adu dagiti agtutubo a masapa a maaddaan iti pamilia gapu iti kinadursokda. Adu dagiti makeltay ti masakbayanda gapu iti daytoy a di maikanatad nga aramid. Ngarud, tarabayentayo koma dagiti annaktayo iti panagbasada tapno mapagbalintayo ida a kas tao. Saanda koma nga agbalin met a biktima ti makunkuna a teenage pregnancy wenno dadduma pay a pakaigamaren ken pakaikaranukonanda a pasamak.—O