Uppat a Barayti ti Cauliflower a Para iti Patad Reynaldo E. Andres
ADDA uppat a barayti ti cauliflower a naandur iti klima ti patad kas iti Kailokuan ken Cagayan Valley nga irekrekomendar dagiti agsuksukisok manipud iti Mariano Marcos State University (MMSU) iti Siudad ti Batac. Dagitoy ti barayti a Rushmore Cauliflower Fortune, Rushmore Cauliflower White Snow, TSX-98440, ken Ca 98-465. Mabalinen nga apiten dagitoy barayti manipud 40 nga aldaw kalpasan ti pannakaimulada (AKP) agingga’t 55 AKP ken kabaelanda ti mangited iti 20 agingga’t 27 a tonelada nga apit iti kada ektaria.
Kadagiti interesado nga agmula kadagitoy a barayti iti masungad a panagmumula, mabalinyo ti agkiddaw iti bin-i dagitoy iti opisina ti Bureau of Plant Industry (BPI) wenno iti Department of Agriculture.
Dagitoy met ti rekomendado a wagas ti panagmula ken panangtaming iti cauliflower maibatay iti sumagmamano a tawen a pannakaipadas dagitoy a mula iti patad nga insayangkat dagiti eksperto manipud iti MMSU. Panangtaming iti Mula
Inton panagbubunubon, mangisagana iti maysa a metro ti kaakabana nga aray a pagpatubuan. Arpawan ti aray iti garami tapno saan nga alisto a mamagaan daytoy.
Siguraduen a masibugan ti aray iti kada dua nga aldaw tapno agpapada ti panagtubo dagiti bukel ken nasalun-at dagiti bunubon. Nasaysayaat no agaramid iti mayakar-akar a linong a mangpayong kadagiti bunubon no kas pagarigan adda sumangbay a di mapakpakadaan a tudo wenno arbis. Iti kasta, masalakniban dagiti bunubon iti sobra a pannakasibugda.
Inton nakaungar ken nasalun-aten dagiti bunubon, ininuten a painitan ken imutan iti danum tapno umandurda. Iti kasta, tumibkerda iti pudot ti init ken apagapaman a tikag inton panawen a mayakarda iti talon.
Bayat nga ur-urayen ti umno a panagtaeng dagiti bunubon, isagana a nasayaat ti talon. Umdasen ti mamindua a pannakaarado ken pannakamuriskina tapno naan-anay ti kinapino ti daga.
Agwaris iti 10 a sako a kompleto a ganagan (14-14-14) a kas pondo nga abono a para ti sangaektaria a talon sa agaramid kadagiti gurit nga agakaba iti 40 a sentimetro (cm) ken agaaddaayo iti 0.8 a metro. Iti kada gurit, agaramid kadagiti agparis a linia nga agaaddayo iti 40 cm kadagiti ringkon.
Yakar laeng dagiti agmakabulan ti taengna a bunubon tapno makaandurda iti klima ken kondision ti aglawlaw. Kapintasan ti naladaw nga oras ti malem a panangyakar kadagiti bunubon iti talon.
Inton 1 agingga’t 3 a lawas kalpasan ti panangyakar kadagiti bunubon, puruakan ( side dress) iti urea (46-0-0) ti puon dagiti mula. Umdasen ti 10 a sako a urea para iti sangaektaria a talon.
Saan met liplipatan ti agpadanum. Iti umuna a bulan, mamindua nga agpadanum iti unos ti makalawas, idinto a maminsanto laengen nga agpadanum iti unos ti makalawas inton maikadua a bulan. Panangkontrol iti Peste
Ti peste a bitinbitin ( diamondback moth) ken agkittib nga igges ( cut worm) dagiti kadawelan a peste a kadawyan a mangkapkapet iti cauliflower. Paksiaten dagitoy babaen ti natural a wagas a kas iti panagmula iti kamatis wenno bawang iti asideg ti talon. Iti Ingles, maawagan daytoy a teknik iti companion planting, wenno panangyabay iti maysa wenno dua ti klasena a mula iti kangrunaan a mula.
Iti eksperimento nga inwayat dagiti taga-MMSU, kasamayan ti kamatis ken bawang a yabay iti cauliflower ta lapdan dagitoy ti panagadu dagiti agkittib nga igges, DBM, ken dadduma pay a peste. Napaneknekan nga iti kombinasion a repolio + kamatis, bimmassit ti populasion ti DBM ken maysa pay a peste a maawagan iti Ingles a Hellula.
Iti met ti biang dagiti agkittib nga igges, bimmaba ti populasionda iti kombinasion a cauliflower + bawang. Ti Hellula ti kangrunaan nga insekto nga agdadael iti uggot ti cauliflower agraman ti repolio. Kuna dagiti agsuksukisok nga iti kanito nga umatake ti Hellula, saanen nga agtuloy a dumakkel ti ulo ti repolio. No man adda tumanor nga ulona, kadawyan nga agrarapang ken saan a mabalin nga ilako.
Ti panangyabay iti maysa wenno dua a mula iti kangrunaan a mula ket maysa a sistema a sakup ti Integrated Pest Management (IPM) a teknolohia. Panggep daytoy a sistema nga ibaw-ing ti peste ti atensionna manipud iti cauliflower iti kaarrubana a mula. Addaan ngamin ti bawang ken kamatis iti naidumduma nga ayamuom nga isu ti mangtikaw kadagiti peste nga agsapsapul iti mula a pagyanan ken pagitloganda. Nakarkaro ngamin ti angot ken ayamuom ti kamatis ken bawang ngem ti cauliflower. Isu nga imbes a mapanda iti daytoy, maibaw-ing ti atensionda iti kamatis ken bawang.
Nasamay daytoy a teknik tapno masaluadan ti aglawlaw, salun-at dagiti mannalon, ken bumaba ti populasion dagiti nadawel a peste a kangrunaan a parikut dagiti mannalon nga agmulmula iti cauliflower.
Addaan iti bawang iti allicin, maysa a sulfur a ramen, a tumpuar no mapisi wenno mapis-it daytoy. Agpaay ti allicin a pangdepensa ti bawang kontra kadagiti dadduma nga insekto, tumatayab, wenno igges a mangkaan iti daytoy.
Addaan met ti kamatis iti ramen a tomatim a di makaayayo iti agkittib nga igges ken DBM. No maangot ti peste daytoy, maawan ti ganasna a mangraman iti cauliflower.—O