Saludsodem ken ni Apo Hues
SALUDSOD:
Uppatkami nga agkakabsat, maysa a babai ken tallokami a lallaki. Adda gayyemko a nangawis kaniak a mapan agtrabaho idiay Davao ket simmurotak. Nagtrabahoak iti plantasion ti saba ken pinia. Sadiay metten a nakiasawaak. Bayat ti kaaddak iti Davao, nadamagko ti nagsaruno nga ipapatay dagiti nagannak kaniak, ken idi agangay, ti kabsatko a babai. Ngem saanak a nakaawid nupay nangipaw-itak ketdi iti tulongko. Agtawenak idi iti 30. Idi nadanonko ti tawenko a 60, kasta met ni baketko, nagretiroakon iti trabaho ket inkeddengmi ti nagawid iti probinsiak nupay saanen a kinalikaguman dagiti dua nga annakmi ti simmurot ta adda metten bukodda a pamilia.
Gapu ta adda met imbati dagidi nagannak kadakami a daga, sinaludsodko kadagiti kakabsatko no yan ti pannakabingayko. Anian a siddaawko idi imbagada kaniak a nayalisen dagiti daga iti naganda; nagudua iti nabayagen a tiempo. Saandak kano nga imbingayan ta dida met ammo no sibibiagak pay wenno saan. Saan kanon a mabalin nga ikkandak ta nabingayen ken duapulo a tawenen nga adda kadakuada. Naammuak pay a dida inikkan dagiti kakaanakak nga annak ‘diay pimmusay a kabsatmi a babai ta natay met kanon idi yalisda dagiti daga iti naganda a dua. Idi ipapilitko a dumawatak iti pagpatakderak iti balayko, awan, kunada. Idi napanak idiay opisina ti dagdaga ditoy ilimi, natakuatak a pudno nga inyalisdan iti naganda dagiti daga babaen ti “Extra Judicial Settlement of Real Properties” ket imbagada pay a duada laeng a nabiag nga agtawid. Legal ngata dayta, Apo Hues, ket sibibiagak pay met? Adda met annak daydi kabsatmi a babai a pimmusay kalpasan ti pannakatay dagiti nagannak kadakami. Adda ngata karbengak ken dagiti kakaanakak kadagiti daga nga imbati daydi tatang ken nanangmi?—Alberto ti Cagayan
SUNGBAT:
Tapno koma di mapasamak dagiti riri iti daga, dagiti koma nagannak, no asidegdan iti wangawangan ti abut nga awan tawa ken ruanganna, designarandan dagiti annakda no asino kadakuada ti papanan daytoy wenno dayta a parsela wenno no mano ti kalawa ti bingay ti tunggal maysa (no ad-aduda ngem maysa).
Ala, maipanggep iti parikutmo, kastoy ti sungbatko. Segun iti Artikulo 887 ti Kodigo Sibil ti Filipinas, dagiti annak ti umuna nga addaan iti karbengan nga agtawid kadagiti sanikua ti pimmusay nga ama wenno ina. Segun iti Artikulo 889 ti nasao a kodigo sibil, ‘diay nabiag nga asawa, kagudua ti bingayna ket dagiti annakna, no maymaysa mapan met kenkuana ti kagudua. Ngem no dua wenno nasursurok dagiti annakna, ‘diay kagudua, pagbibingayanda a pareparehoda iti bingay. Gapu ta maysaka met nga anak a lehitimo, adda bingaymo. Saandaka a mabalin a laksiden ken dagiti kakaanakam ta addaan met karbengan daydi inada nga agtawid. ‘Diay dokumento ti pannakayalis ti naganda kadagiti sanikua dagiti nagannak kadakayo, saan a legal ken balido. Uray pay nagandan ken isuda ti naka- possession iti adu a tawen saan a mapukaw ti karbenganyo a kas agtawid. Ti aramidem ken dagiti kakaanakam, agsasaritakayo laengen iti nasayaat. Ibagam kadagiti nabati a kakabsatmo a mapanyo alaen ti pammagbaga ti maysa nga abogado dita yanyo, ket patienyo ti kuna ti abogado ta ti ibagana, kas met laeng iti insuratko. Wenno ikkam dagiti kakabsatmo iti saggaysada a kopia ti Bannawag a nakaipablaakan daytoy sungbatko bareng malawlawaganda. Ngamin, no inkayo iti korte, adu a pirak ti magastoyo. Madamdama, amangan no kukuanton ni Atorni dagiti dagayo ta nangina ti singirna. Wenno purawton ‘diay wak inton malpas ti kaso.—O