Epiko ti Cagayan, masurat koma manen, kuna ti NCCA

Irekomendar ti National Committee on Literary Arts ti National Commission on Culture on the Arts (NCCA) ti pannakasurat manen ti epiko ti Cagayan a “Biuag anna Malana.” Kinuna ni Prof. Jimmy P. Domingo, Executive Council Member ti NCCA and Coordinator for Literary Arts for Northern Luzon, a ti laeng nayababa nga istoria ti epiko a nasurat iti Ingles a mabasa iti Cagayan Series Folktales ti kakaisuna ita a rekord maipanggep iti daytoy nga epiko. Impablaak ti am-ammo idi a Bureau of Public Schools ti nasao a libro idi 1950s.

Kinuna ni Domingo a gapu iti kaawanen dagiti mangis-istoria iti epiko (epic chanters), di met itan masinunuo no ania a lengguahe ti orihinal a naaramat iti nasao nga epiko. Kuna dagiti umili iti ili ti Rizal, Cagayan nga epiko dagiti Ibanag ti “Biuag anna Malana” ta napasamak ti pakasaritaan iti nasao nga ili—Malaueg—a nabaliwan ti naganna idi agangay iti Rizal manipud ken ni Jose Rizal a nailian a bannuar.

Iti sabali a bangir, kuna met dagiti taga-Enrile, Cagayan nga epiko dagiti Itawes daytoy ta nadakamat a taga-Cabug ti maysa kadagiti kangrunaan nga agbibiag iti epiko, ni Biuag. Cabug ti dati a nagan ti Enrile.

Maysa a kita ti tradisional a daniw ti epiko, nga iti biang ti “Biuag anna Malana,” naidaldallot met a kas iti “Biag ni Lam-ang” ken nagtitinnawidan dagiti kaputotan. Maiduma laeng ti “Biag ni Lam-ang” ta sakbay a pimmusay dagiti nangidaldallot iti sibubukel nga epiko, nairekord daytoy. (Rony Hopeman S. De Leon)