Biag ni Ilokano
MARAMRAMBAKAN dagiti piesta a kas panangraem kadagiti sasanto. Natawid daytoy nga aramid kadagiti Kastila a kas paset ti insaysayangkatda nga ebanghelisasion kadagiti amin a paset ti pagilian.
Kabuybuyog ti pannakarambak ti piesta dagiti tradisional a taraon. Aglaplapusanan dagiti taraon nga uray agpapada a potahe ti isagana ti tunggal pagtaengan, kadawyan nga agpasiar dagiti tattao, sangaili man wenno lumugar, kadagiti balbalay tapno ramananda dagiti naidasar.
Iti amin a paset ti pagilian, kadawyan nga adda maisagana a letson, adobo, dinardaraan, pansit, lumpiang shanghai, tinuno a bangus wenno tilapia, bulalo, karekare, igado ken dadduma pay a masida.
Saan a kadawyan a maidasdasar dagitoy a taraon kadagiti dadduma a paset ti tawen.
Malaksid kadagitoy, adda pay maidasar a kankanen a kas iti bibingka, sinuman, puto, dudol, linapet, patupat ken dadduma pay.
Mamimpinsan a maidasar dagitoy a taraon kadagiti sumangbay a bisita, saan a kas kadagiti kadawyan nga aldaw a maysa wenno dua laeng a potahe wenno pamedped ti maidasar.
Kastoy ti kankanayon a maar-aramid a kas panangrambak iti piesta iti kaaduan
a paset ti pagilian. Ipempennek dagiti lumugar ti agsagana a kas pagyamanda kadagiti parabur a nagunggun- odda iti uneg ti makatawen.
Malaksid kadagitoy a rason, maramrambakan pay ti piesta a kas panagsisinninged dagiti aggagayyem ken agkakabagian, panangtaginayon iti kannawidan ken panangyam-ammo kadagiti baro a gagayyem ken kameng ti pamilia.
Mamati dagiti Ilokano kadagitoy a panggep. Nupay kasta, saan unay a maikikkan iti atension ti pannakaisagana dagiti adu a nagduduma ken nabaknang a taraon. Kinapudnona, adu pay ketdi ti mariribukan no adu unay ti maisagana a mabanglesto met laeng wenno maipakan kadagiti dingo no di makmakan.
Saan met ngarud a mabalin ti agipadigo kadagiti kakaarruba ta manamnama nga agsaganada met latta.
Kadawyan pay a saan a kasapulan ti imbitasion kadagiti mayat a mapan makipiesta. Mabalin ti sumrek lattan uray saan nga kasinninged dagiti bumalay a kadawyan met nga awisen ken pasangbayen dagiti agpiesta. Saan ngarud a nakakaskasdaaw no adda mangpayapay a kameng ti pamilia nga agpiesta kadagiti lumabas tapno makipanganda kadagiti naisagana.
Ngem kadagiti Ilokano, no bilang man agsaganada, dagiti laeng gagayyem ken kakabagian ti maaw-awis a makipangan kadagiti bukodda a pagtaengan.
Kadagiti Ilokano, maipangpangruna dagiti aktibidad a mainaig iti pammati iti panangrambakda iti piesta Mairaman pay kadagiti selebrasion ti pannakabigbig dagiti nagapuanan ti lokal a turay ken ti pannakapadayaw dagiti mabigbig nga umili. Adda pay dagiti peria a mainayon pay a pamastrekan ti lokal a turay. Basbassit ti segga a mainaig iti taraon kadagiti piesta a ramrambakan dagiti Ilokano.
Iti Cagayan, napatak a mapaliiw ti panagduma ti piesta dagiti natibo nga Ibanag ken Itawes kadagiti ramrambakan dagiti nagdapdappat nga Ilokano. No labsen ti manarita, adda amin a potahe iti tunggal letra ti alpabeto no agpiesta dagiti Itawes ken Ibanag. ‘Tay kunada a “from A to Z.”
Mabilbilang met kadagiti ramay ti isagsagana dagiti ili a kaaduan a pagnanaedan dagiti Ilokano no agpiestada.
Adu met ketdin kadagiti Ilokano ti nakasagepsep kadagiti ar-aramiden dagiti natibo nga Ibanag ken Itawes no agrambakda iti piesta. Nupay kasta, ad-adda pay laeng a mapalpaliiw ti kannawidan a tinawtawidda iti Kailokuan a namunganayanda.—O