Dear Doc

TULOY ti sungbat iti surat ni JC ti Solano, Nueva Vizcaya a nangikamang iti parikut ni ikitna a Minnie maipapan iti wisdom tooth daytoy a naimpektaran. Ti adatna, saan a kayat a paikkat ni Tita Minnie ti nasao a ngipen. Kuna ni JC, mabalin pay a salbaren ken insingasing ti dentista a ma- root canal. Ita, damdamagen ni JC no ania ti akem ti wisdom tooth ken no napateg daytoy (kas paset ti bagi).

Inlawlawagtayo iti napalabas a bilang no ania ti wisdom tooth, no apay a wisdom tooth ti awagna (nupay pasengseng, kunatayo nga Ilokano), no apay nga addaantayo kadagitoy, ken no ania dagiti rason a maikkat ti wisdom tooth.

Amin kadi a wisdom tooth, masapul a maikkat? Saan. Nupay iti inkamangmo a problema, iti biangmo, mabalin pay a salbaren. Ngarud, depende dayta iti situasion ti ngipen.

Posible nga addanto lumtuad a parikut (kalpasan ti panangparut iti wisdom tooth). Adda dagiti dentista a mangirekomendar a maparut, kas pangsakbay iti posible a panangipaayda iti problema iti masakbayan, kas iti:

*Sakbay a lumtuad ti ngipen, ti tisyu iti aglawlawna ket mabalin nga agbalin a cyst, a mabalin met a pakapukawan ti tulang iti pangam.

*No ti ngipen ket adda iti bangir iti baba ti gugot, mabalinna a dadaelen ti kaabayna a ngipen babaen ti pannanganna kadagiti ramut.

*Umadu dagiti bakteria ken dikki (plaque) iti aglawlaw ti apagparang pay laeng a ngipen.

Saan ngarud a masapul a maikkat ti wisdom teeh no nasalun-at daytoy, nakaruaren a namimpinsan, ken husto ti posisionna, ken maikagat a nasayaat, ken madaldalusan a nasayaat.

Ania ti mapasamak no maparut wenno maikkat ti wisdom tooth? Kadawyanna, kasayaatan a maparut ti wisdom tooth iti nagbaetan ti edad 16 ken 22, ngem siempre, saan a kankanayon a kasta. Maibalakad a maparut wenno maikkat ti wisdom tooth no ubing pay ti pasiente ta ti pannakaisaad ti urat ti wisdom tooth iti sangi ket saan pay a kompleto ken basbassit ti komplikasion ken risgo a mainaig iti operasion.

Ti pannakaparut wenno extraction (dental surgery) ket mapan a 45 a minuto wenno nabibiit, ket gapu ta posible nga iwaen ti doktor ti gugot wenno tulang tapno maakkal ti ngipen, maipaayan ti pasiente iti maysa kadagitoy nga anesthesia depende iti kakarona: local (sanga- shot ti Novocaine wenno breathing nitrous oxide, kas pagarigan), IV sedation (mapipikel ti ngiwatmo ken maipaayanka pay iti agas babaen ti urat iti imam tapno agdungsaka), wenno general anesthesia (mabalin a maitudok kenka ti agas iti uratmo wenno angsem ti gas babaen ti mask, ania man kadagitoy, maturogka bayat ti operasion). Daiten ti doktor ti ania man nga iwa iti gugot.

Ti panaglaing ti sugat kalpasan ti operasion, depende iti kasasaad ti pasiente. Dagiti sakit a kas iti diabetes mellitus, blood dyscrasias ken dadduma pay a kasasaad, kas iti impeksion, ibayagda ti panaglaing. Kadawyan ketdi nga agpaut agingga iti 3 nga aldaw ti panaglaing (nupay nabaybayag), ken makarikna ti pasiente iti panagletteg, panaas, ken di pannakaidna. Mapan a sumagmamano a lawas ti mapalabas sa maminpinsan a malaingan ti ngiwat.

Adda maipaay nga agas a kas iti antibiotiko, anti-inflammatory ken analgesics tapno makatulong iti panaglaing. (Adda tuloyna)