Idi Un-unana a Panawen

IDI un-unana a panawen, nga agsao pay laeng dagiti ayup a kas kadagiti tattao, nangangay ni Ina Pamusian iti padaya. Inayabanna da Baboy, Aso, Kullaaw, Koneho ken dadduma pay a padana nga ayup iti pagarianna a dumar-ay iti padaya.

Ni Ina Pamusian ti dadaulo dagiti ayup. Mararaem, mabain ti amin kenkuana. Ti laeng pakadillawanna, gapu ta bumaket metten, isu ti kinamanaglilipatna.

“Agaayamtayo pay laeng sakbay a mangantayo,” kinuna ni Ina Pamusian. Isu a nagay-ayam dagiti ayup iti linnemmengan. Naglulumbada pay. Napalalo a bannogda kalpasanna.

“Siguro, nasayaat no ‘tay natalna nga ay-ayam ti isarunotayo,” kinuna ni Ina Pamusian idi makapaguummongda manen.

Ngem iti daytoy a gundaway, makariknan iti bisin dagiti ayup a sangaili ni Ina Pamusian. Ni la unay Baboy, no mabalin, yungiknan ti napalalo a bisinna ngem mabain la ngamin unay ken ni Ina Pamusian tapno ibagana koman iti daytoy a manganda koman. Kinasaritana ngarud ni Kullaaw, ti kasiribanda. “Nalipatan sa metten ni Ina Pamusian ti gapuna nga addatayo ditoy. Saan nga ay-ayam ti inayantayo no di ti umay mangan! Pangngaasim ta pumanunotka iti pamuspusan tapno makapangantayon!” kinuna ni Baboy.

“Hm, uray siak, mabisinak la unayen,” kinuna ni Kullaaw. “Bay-am ta pumanunotak iti pamuspusan.”

Iti di nagbayag, kinuna ni Kullaaw ken ni Baboy. “Ibagak ken ni Ina Pamusian nga agay-ayamtayo iti ‘Innarasaas.’” Babaen daytoy, maipalagiptayo ken ni Ina Pamusian a mangantayon!” Inlawlawag ni Kullaaw ken ni Baboy ti planona. “Masiribka a talaga!” kinunkuna ni Baboy ken ni Kullaaw. Kas ammo ti amin, iti ay-ayam nga “Innarasaas,” aglilinia dagiti agay-ayam ket ti adda iti una ti linia, adda yarasaasna a pakaammo iti kaabayna, sa yarasaasto met daytoy iti kaabayna agingga iti makadanon ti pakaammo iti kutit ti linia. Ti adda iti kutit, dinanton yarasaas ti pakaammo no di ket ipukkawna tapno mangngeg ti amin. Gagangay a ti impakaammo ti adda iti rugi ti linia, sabalinton ti pagbalinanna inton adda iti kutit, banag a mabalin a pakaigapuan ti katkatawa.

Imbaga ngarud ni Kullaaw daytoy ken ni Ina Pamusian, ket siraragsak met ni Ina Pamusian nga immannugot.

“Gapu ta sika ti agsangaili, ina, sika ti adda iti kutit,” kinuna ni Kullaaw nga immabay ken ni Ina Pamusian. Kayat a masigurado ni Kullaaw a mabaliwan ti pakaammo nga aggapu iti una. “Ket sika met, Baboy, ti mangibaga iti pakaammo.” Kiniddayan ni Kullaaw ni Baboy. Ni Kullaaw a mismo ti nangyarasaas itay iti ibaga ni Baboy.

Kalpasan a nakapaguurnos dagiti ayup iti maysa nga atiddog a linia, inyarasaas ni Baboy ken ni Kalding a kaabayna, “Naragsak daytoy a padaya ni Ina Pamusian!”

Gapu ta kayat ni Kalding a maragsakanto ni Ina Pamusian no umisu ti pannakaidanon ti pakaammo kenkuana, sinaysayaatna nga imbaga daytoy iti kaabayna a ni Pusa, “Naragsak daytoy a padaya ni Ina Pamusian!”

Ket gapu ta kayat met ni Pusa a maragsakanto ni Ina Pamusian no husto ti maidanon a pakaammo kenkuana, nakalawlawag met nga inrasasaasna iti kaabayna a ni Alutiit, “Naragsak daytoy a padaya ni Ina Pamusian!”

Kastoy a kastoy agingga iti nakadanon ti pakaammo ken ni Aso a kaabay met ni Kullaaw. Inyarasaas ni Aso ken ni Kullaaw, “Naragsak daytoy a padaya ni Ina Pamusian!”

Immisem ni Kullaaw. Nagsig-am sa inyarasaasna ken ni Ina Pamusian: “Naimas la ketdi ti insagana ni Ina Pamusian!”

Impukkaw met ni Ina Pamusian ti pakaammo a nayarasaas kenkuana, “Naimas la ketdi ti insagana ni Ina Pamusian!” Nagkakatawa amin dagiti sangaili ni Ina Pamusian. “Apay, ania ti pakaammo nga inrugi ni Baboy, aya?” sinaludsod ni Ina Pamusian a magagaran unay.

“Ti imbagak, Ina Pamusian,” kinuna ni Baboy a maragragsakan ta naipalagipdan ken ni Ina Pamusian a rumbeng a yawisnan ti pannangan, “’Naragsak ti padaya ni Ina Pamusian!’”

Napalalo a katkatawa ni Ina Pamusian. “Kitaenyo kad’ la ti damag, aya?” kinuna idi agnadnad ti katkatawana. “Inton dumanon iti rumbeng a pakaidanonanna, sabalinton!”

“Husto ti kunayo, Ina Pamusian,” insarurong ni Kullaaw, a maragragsakan met. Kasla makitkitanan dagiti agkakaimas a masida a paidasar ni Ina Pamusian.

“Magustuak daytoy nga ay-ayam,” kinuna manen ni Ina Pamusian.

Ngem ti simmaruno nga imbaga ni Ina Pamusian ti dandani nakatalimudawan da Baboy ken Kullaaw: “Ala, agay-ayamtayo manen. Sika, Kalding, ti mangirugi. Agsinnukatkayo iti puesto ken Baboy. Aramidentayo daytoy agingga iti maungpottayo amin.”—O