Pan de Amor (42)

Anian a kigtotko iti nakitak. Ni Miguel, guyguyodenna ti maysa kadagiti maletana…

Ti Napalabas: Simmangpet ni Amor iti Pakni tapno dinan makitkita ni Miguel a nobiona ken tapno bangonenna ti nalugi a panaderiada. Nagpatulong ken ni Martin. Pinanagananda iti Pan de Amor. Impaw-it ni Miguel ti dati nga engagement ring-da ken simmaruno idi agangay. In-inut a napakawan ni Amor ni Miguel. Ngem dimteng ni Herminia a nobia pay ni Miguel. Inapana ni Miguel. Nagpupok ni Amor iti kuartona. Saan a nangnangan ket dandani inyospitalda. Nabatombalani met ni Jacko ken ni Herminia. Impudno ni Miguel nga adda imonna ken ni Jacko. Nakasuron ni Amor ket nagpaipasiar ken ni Martin. Napanda idiay Fort Ilocandia ket naagkan ni Martin. Iti kabigatanna, nariinganna ti kaaddan ni Martin nga impagarupna a yul-uli ti kapitana. Idi agawid ni Martin, dinanog ni Miguel ket naglusdoy ni Amor. Inay-ayo ni Miguel ken inlutuanna pay daytoy iti kanenna. Iti kabigatanna, immakar iti dati a panaderiada ngem inasitgan ni Anti Lucia ket imbagana nga agsasaritada iti barangay. Nagawid iti balayda ket nasalamaanna da Jacko ken Herminia nga agininnagek iti panaderia. Inako ni Herminia nga ay-ayatenna ni Jacko. Kalpasan ti panagsasaritada kada Anti Lucia, nagawid ni Amor ket insublina ti engagement ring-da ken Miguel.

“P(Maika-43 a Paset)

ERO por qué? Sé que todavía me amas!” gimluong ti nabangag a timek ni Miguel. Apay kano nga isublik ti singsing idinto nga ammona met nga ay-ayatek pay laeng. Saanna nga inawat ti singsing. Timmakder daytoy. Kellaat pay ketdi a rimkuas ket agarup nakigtotak. Ken nakariknaak iti buteng.

Tinangadko ni Miguel. Awan masaok ket namrayak ti nakipinnerreng kenkuana. Ngem naabakak. Di kabaelan a sarangten dagiti matak dagiti gumawgawawa a matana— nga umasul gayam no malidayan.

Nagdumogak ket binuyak ti singsing nga ay-ayamen itan a pulpulinglingen dagiti imak. Ania ti pamay-ak iti daytoy ta di met kayat nga awaten ni Miguel? No ngata ibellengkonto laengen?

Ngem naggasat ketdin ti makapidut. Di imbaga ni Miguel ti gatadna ngem iti laengen buyana, makunan a nangina. Ngem no agtalinaed kaniak daytoy, maysa laeng ti nakaaawat: diak pay ginessat ti relasionmi ken Miguel.

Nagulimek ni Miguel ngem mangngegko ti napigsa a panagangesna. Kayatko koma a makita ti langana ngem agpangpangngaduaak a mangtangad. Ti laeng buokan a sakana ti makitkitak.

Nagtugaw met laeng ni Miguel idi agangay. Kayatna a tiliwen dagiti imak ngem inlisik dagitoy.

“Apay nga isublim?” kinunana. Deretso ti panangkitana kaniak. Nalanay latta dagiti matana.

Immangesak iti nauneg. “Ammom met ngatan ti gapuna…” inkarkarigatak a kinuna. Diak laeng masigurado no simngaw wenno saan.

“Sawem. Kayatko a mangngeg.”

Diak naguni.

“Please, Amor, ibagam a saannakon nga ay-ayaten.” “Agpagayamta koma laengen…”

Nakaun-uneg ti sennaayna.

“Kaguranak kadi?” kinunana.

“Saan. Ngem…”

“Ngem ni Martin itan ti ay-ayatem?”

Nabuyogan pay iti wingiwing ti sennaayko.

“Miguel, por favor… Saanen a nasken a baliksek pay.” “Diak ngarud maawat dayta a singsing…”

“Ta apay met?”

“Gapu ta dimo maibalikas a dinak ay-ayaten.”

Diak napengdan ti bagik a nagkanuskos. “Ilokanoak. Sabali ti ugalimi, sabali kadakayo. Iti kaano man, diak maibalikas dagiti negatibo a bambanag iti tao a maseknan.”

“Ngem naibalikasmo idi nga ay-ayatennak. Adda kano pakaidumaanna dayta iti panangibagam a dinakon kayat?” Nakariknaak iti semsem. “Ang kulit!” indayamudomko. “Que?”

“Makaammoka,” kinunak. Indissok ti singsing iti tugaw sa timmakderak. Tinallikudakon.

“Amor,” impakamakamna, “diak pumanaw agingga a dinak papanawen.”

“Makaammoka iti biagmo,” kinunak la ket ngaruden iti semsemko.

“ANIA ti nagsaritaanyo?” dinamag ni nanang. Ginuyodna ti tray a nasalansananen iti Spanish bread iti estante. Nakasaganan daytoy a maipan iti paglakuan. Innalak met ti maysa pay a tray.

Apagapaman met a timmaliaw kadakami ni Manong Jacko sa insublina ti imatangna iti ladladditenna a masa a kasla tela itan a nakapimpintas ti pannakakupinna. Iti ingpis daytoy, mabalin a “balat” ti pandilipit wenno lahi.

“Insublikon daydi impatulodna nga engagement ring- mi, nanang,” kinunak.

Nagsarimadeng ni nanang. Dina intuloy ti rummuar. Kinitak iti napasnek. Kasla ad-adalenna ti riknak.

“Nagpanunotka met laeng a nasayaat?” manuktukod payen ti timek ni nanang.

Diak nakasungbat a dagus ta inamirisko ti riknak. Naipasulinak ni nanang. Pudno a diak nagpanunot nga immuna. Basta ti ammok, masapul a pumanawen ni Miguel iti balaymi. Umanayen ti maysa a Kastila. Ania pay ti naal-alas ngem ti

pagsasaritaan dagiti tao a rinapitmin dagitoy a ganggannaet tapno maallangon ti panagbiagmi? Maysa pay, siguradoakon iti bagik nga adda riknak ken ni Martin.

Pagammuan ta nanalbaag ti lamisaan. Imbaltog gayam ni Manong Jacko ti linadditna a kasla abel a nakapimpintas ti pannakakupinna. Nangrakem iti arina sa insaboyna iti lamisaan. Simmabuag dagiti saan a dimket nga arina iti lamisaan. Inaplawan ni nanang ti sangona tapno maipalais nga umadayo dagiti kimmambor iti angin nga arina. Dandani la nagbaengak met ta nasakrabko. Inyaplag ni manong ti linadditna sa ginaw-atna ti kutsilio a nakasaluket iti sikig ti pagladditan— iti abay ti fuse ti pagladditan. Miki gayam ti aramiden ni manong. Siguro, adda agkasangay ket nagorderda.

“Aniaka nga ubingen,” indillaw ni nanang ken ni manong. “In-inayadem met, a.”

“Rummuarkayo ngaminen, a, tapno dikayo mabungon iti arina,” kinuna ni manong. Nadlawko a dagus ti saan a nasayaat a templana. Ania ngata ti kabusorna?

“Aramidem kad’ latta ‘ta obram!” inyunget ni nanang. Sa sinangonak manen. Pinadakkelna bassit dagiti matana.

“Aniakay’ ketdin. Didak kad’ pakadanagan,” impasingkedko. “Adda laeng ni Martin dita. Maysa laeng a sultipko, addan.”

“No umawag ni kakam, anianto ti ibagam? Mangnamnama nga agsinnublianankayo ken Miguel.”

“Ania ketdin. Maawatannanto, a.”

“Makaammokayo, a, iti biagyo. Uray ta nataengankayo metten.” Intuloyen ni nanang ti rimmuar.

Ngem diak sinurot. Insublik ketdi ti taptapayaek a tray iti estante. Inasitgak ni manong. Nakaagsiten iti linadditna. Sangadakulapan ti lapadna ken sangagpa ti kaatiddogna. Madaman a pagtutuonenna dagitoy iti agarup dua pulgada ti tayagna sa iwaenna. Manomano ta awan met pay makina a pagiwami.

Rinakepko ti likudan ni manong. Insardengna ti ar-aramidenna. Tinaliawnak. Naglibbi. Intuloyna met laeng ti obrana ngem dina inukas ti panangarakupko kenkuana.

“Apay, manong, dimo kayat a kayong ni Martin?” kinunak.

Isu pay laeng ti panangukasna iti panangrakusko kenkuana. Simmango kaniak ket agarup nagsanggir iti lamisaan.

“Apay koma a diak kayat?” insublina ti saludsodko. “Diak agpilpili…” “Ngem?”

Immanges iti nauneg. Inikkatna ti apron- na sa nagturong iti nakasalansanan dagiti barka.

“Alasek koma ti bagik a mangbiang kenka, adingko…” kinunana. Bimmagkat iti maysa a barka sa intakkubna iti nakasaganan nga iwaenna a linadditna nga arina. “Aglalo ta nailaw-anko ti nagayat ken ni Herminia a kainnagawmo pay iti ayat ni Miguel. Ngem agkitakit ti riknak a mangkitkita kenka nga agsagsagaba…”

“Ne, saanak nga agsagsagaba, manong!” kellaat a naisungbatko. “I-ita pay ta awankamin ken ni Miguel?”

Nagsennaay manen ni Manong Jacko. “Ngem siguaradoka kadi a saanmon nga ay-ayaten?”

Nagwingiwingak. Nagmuregreg ni manong.

“Kayatko a sawen… a-awanen riknak ken ni Miguel…” Nagwingiwing ni manong. “No koman kayatmo, kayatkayo a kasarita a dua… agsasangotayo.”

“Nagsinakamin! Kas kunak, insublikon kenkuana ti engagement ring- mi.” Diak ammo no nagsanaltek ni manong.

“Awan mabalinko, a. Biagmo met dayta.”

“Wen, aniakan. Mas okey sa olrayt pa ako!”

“Sinungbatam kadin ni Martin?”

“To.”

“No kasta met laeng ngarud, pagawidemon ni Miguel.”

“Diak kaya.”

“Masapul nga aramidem. Kaasi met daydiay tao. Ken awagamto ni manang. Nasaysayaat a sika met laeng ti pakaammuanna iti amin.”

“Wen, manong. Ang bait-bait mo!” kinunak. Iti ragsakko, binisongko pay ti pingpingna.

NAPASUNGADAK ni Miguel nga aggapu idiay karayan. Isu met laeng nga awan. Itay pay a sapsapulek. Uray dagiti kabbalaymi, dida ammo ti napananna. Nagdamdamagak met kadagiti aggapu iti karayan ngem awan met ti nakakita kenkuana.

Nadlawko a dagus ti panagbasingbasingna. Nakainum? Naglaglagen dayta a nangpainum ta pinaturayna pay a nabartek!

Dandani agsabat dagiti kidayko a nangsabat kenkuana iti paraangan.

“Naginumam?” kinunak. Diak mailemmeng ti suronko. Intudona ti karayan.

“Asino ti nangpainum kenka?” Pulos nga awan pamalpalatpatak. “Nabartekkan!”

Immisem iti bangbangir. Ania a suronkon.

“Diak ibagbaga…”

Pilosopo!

“Awan met bibiangmon kaniak, apay koma nga ibagak?” Kellaat lattan a napnuanak. Diak mailawlawag no apay. “Ania nga awan bibiangko? Bisitaka ditoy sa dayta agbarbartek ti obram? Nasaysayaat laeng nga agsublikan idiay Spain.”

Immisem iti nalab-ay. Nadegdegan la ket ngarud ti suronko. “Ibagam pay a saannak nga ay-ayaten…” Kasla mangpakpakariten ti isemna.

“Saankan nga ay-ayaten! O, ania, napnekkan?” Talaga a makasuronak.

“Bien, iré a casa mañana. Addan nakasaritak a mangkuyog kaniak.”

Tinallikudannakon. Nabatiak nga agmalmalanga. Ngem ania ti kinunana? Agawidton no bigat? Makaammo iti biagna.

Karabiyanna, kayatko ti maturog iti bassit a kuarto iti katartarimaan a daan a panaderia ngem diak makaturog. Kasla adda al-alia a mangsipsiput kaniak. No agkidemak, iti panagriknak adda mangrugma kaniak. Isu nga immallatiwak met laeng iti balaymi. Ni laengen manong ti siririing.

“Saanen a nangrabii ni Miguel,” impadamag ni manong. Kayatna la ngata a kaasiak?

Nakaad-adu manen a lagip ti immagibas iti panunotko. Parbangonen a naalak ti turogko. Ngem nasapaak latta a bimmangon.

Nasugpet dagiti matak ket immulogak a dagus. Adda naringgor iti ruar. Immasidegak iti tawa. Anian a kigtotko iti nakitak. Ni Miguel, guyguyodenna ti maysa kadagiti maletana. Agturong iti kurongkurong a nakaikargaanen dagiti dadduma a kargana.

“Agawiden,” kinuna ni manong nga adda iti porch, “agpaitulnog idiay Laoag. Dina kayat ti pakuyog kadakami.” “Dinaka pay kayat a pariing,” kinuna met ni nanang.

Diak nakauni. Ngem nariknak ti alisto a panaglibas ti kiredko a mangkitkita ken ni Miguel a sumalsalpa iti kurongkurong ni Martin.

(Maituloyto)