Apay a Napateg ken ni Jesus ti Jerusalem?
Agpada dagiti Arabo-Muslim ken Judio-Kristiano a mangisiksikkir iti kalintegan a mangtawid ken mangtagikua iti Jerusalem. Iti pakasaritaan, agpada nga annak ni Abraham da Ismael ken Isaac a nagtaudan dagiti Arabo ken Judio. Bastardo nga anak ni Ismael nga anak ni Abraham ken ni Agar, a babaonenda a taga-Ehipto. Lehitimo nga anak da Abraham ken Sara ni Isaac, a nayanak idi agtawenen ni Abraham iti sangagasut idinto a nobenta ni Sara. Pinutot ni Ismael dagiti sangapulo ket dua a tribu dagiti Arabo. Pinutot met ni Isaac dagiti sangapulo ket dua a tribu ti Israel (Judio).
Iti sango ti linteg ti Dios ken tao, agpada ti kalintegan ti lehitimo ken bastardo nga anak. Ngem kadawyan a maipapaigid ti bastardo. No mabalin, kayat a bukodan dagiti lehitimo nga annak dagiti sanikua ti amada. Ngem agpada a binendisionan ni Apo Dios da Isaac ken Ismael. Iti agdama, addan 23 a pagilian a nadappatan dagiti Arabo-Muslim a sagibo ni Ismael idinto a sangsangapirgis ti teritorio a pagnanaedan dagiti Judio. Ngem ketdi, dominado dagiti Kristiano a nagtawid iti kaputotan dagiti Judio ti lubong a mamati iti Dios.
Lehitimo nga umili ti Israel ken Juda (sigud a maymaysa dagitoy a pagilian idi panawen ni Jose iti libro ti Genesis) dagiti kaputotan wenno annak ni Jacob iti Canaan. Napanda iti Ehipto idi rumsua ti bisin iti pagilianda. Nagsublida iti Canaan kalpasan ti 430 a tawen. Inturayanda ti pagilianda, kalpasanna, agingga a nagudua daytoy a nagbalin a Juda ken Israel. Dita metten a timmanor ti Siudad ti Jerusalem, a kangrunaan a sentro ti gobierno ken negosio a daydaywen dagiti ganggannaet iti nadumaduma a pagilian. Ngem gapu iti panaglikud ken pannakalipat dagiti Israelita ken ni Apo Dios, in-inut a kimmapsut ti turayna a nakadadaelan pay ti Siudad ti Jerusalem ken dagiti templona.
Nangrugi met ditan ti panagallaalla dagiti Judio nga am-ammo a kas diaspora. Awan met ngaminen ti masnop a pagilian ken pagtaenganda a makuna a kukua ken teritorioda. Sadino man a pakaidakdakanda, sumursurot dagiti pannakaidadanes ken pannakaranggasda, nangruna idi panawen ti Umuna ken Maikadua a Gubat iti sangalubongan. Pagimbaganna kadagidiay a nabati iti Jerusalem, iti Nasantuan a Siudad, in-inut a naipulangda ti pulida. Timmibker ti pagtaktakderanda agingga a kiniddawdan ti panagwayawayada a kas umili ti Israel a pinatgan met dagiti kakabsatda nga Arabo, a mangbukel iti Palestina wenno Jordan, kalpasanna, a pinasingkedan ti United Nations Organization (UNO) idi 1948. Ngem kasla nabartek a nausawan ti Jordan wenno Palestina ta kayatda nga ibabawi ti intedda a teritorio iti Israel a pakairamanan ti Jerusalem. Napasgedan ti inawaganda iti Six-Day War iti 1967 ken ti October War idi 1973 a nagkaduaan ti Ehipto ken Palestina a nagpanggep a mangrebbek iti Israel. Ngem kadagiti nadakamat nga engkuentro, inluges ti Israel dagiti kabusorna ket sinakupna pay ti Sinai, Gaza Strip, West Bank ken Golan Heights.
Segun ken ni David Allen Lewis a nangsurat iti libro a Final War, tapno di agramaram ti gubat, naiwayat dagiti negosasion iti pannakapagtalinaed ti kappia nga inannong ti UN, Russia ken Amerika. Insubli ti Israel dagiti sinakupna a paset ti Palestina wenno Jordan idi kiddawen ti naud-udi daytoy. Ti imasna, saan a mapnek ti Jordan. Kayatna nga alaen amin ti daga ti Israel wenno ti sumurok-kumurang a 10,000 a milia kuadrado nga intedna idi. Ti ketdi lumlumtaw a pudno a motibo dagiti AraboMuslim, kayatda a tagikuaen ti Siudad ti Jerusalem, ti nasantuan a siudad ti Dios (Allah kadakuada). No patien ti sasawen dagiti dadduma a mangam-amiris kadagiti pagteng, no mabalin, kayatda pay ketdi a sakupen ti sibubukel a lubong.
No amirisen a nalaing dagiti tugot ti pakasaritaan, napateg kadagiti tao, uray ken ni Apo Dios, nangruna ken ni Apo Jesus ti Siudad ti Jerusalem, nga ili ken pinili ti Dios, a pangibukbokan iti ayat ken pammategna, iti parabur ken bendisionna.
Iparipirip ni David Reagan, a nangsurat iti libro a The Master Plan a napateg ken ni Apo Jesus ti Jerusalem gapu kadagiti sumaganad:
Isu ti pinili ti Dios nga ilina, kas paneknekan ti Santa Biblia. Iti ili a Betlehem ti nakayanakan ni Apo Jesus, ngem iti Jerusalem ti dimmakkelan ken nakabautisaranna. Iti met Jerusalem ti ad-adda a nangikasabaanna iti ebanghelio (uray idi ubing pay nga agtawen iti sangngapulo ket dua), a nangipakitaan ken nangaramidanna kadagiti adu a milagro ken panagag-agas kadagiti masakit, ti pannakausig, panagrigat ken panagsagabana a nagpatingga iti krus ken iti panagungarna kalpasan ti tallo nga aldaw. Dita ti nangipakitaanna iti di mabubos, di magatadan nga ayatna iti isu amin a parsuana iti lubong babaen ti naibukbok a darana iti Golgota a nakapakawanantayo iti dusa ti basol.
Ibaga pay ni Reagan a sarurongan ti Biblia a napateg ti Jerusalem a pagbiaganto dagiti maisalakan iti kamaudianan nga aldaw. Sawen ti Apokalipsis ti kastoy: “Ket nakitak ti santo a siudad, ti baro a Jerusalem, a bimmaba manipud iti langit nga aggapu iti Dios, a naisagana a kasla maysa a nobia a maarkosan a mapaay iti nobiona. Ket nangngegko ti maysa a dakkel a timek a naggapu iti trono nga agkunkuna: “Daytoy ti tabernakulo ti Dios adda kadagiti tattao, ket isu makipagnaedto kadakuada, ket isudanto dagiti tattaona, ket ti Dios met laeng addanto kadakuada a Diosda. ket punasennanto ti amin a lulua kadagiti matada, ket awanton ni patay; ket awanto metten ti sasaibbek, wenno sangsangit, wenno rigrigat, ta dagiti immuna a bambanag napalabasdan.” (Apokalipsis 21:3-4). Ibaga pay ni Reagan nga inton maiwayat ti panangukom, mabaliwanto pay ketdin ti nagan a Jerusalem iti Yahweh-Shammah a kayatna a sawen, “Ni Jehovah, adda dita” (Ezequiel 48:35).—O