Ania ti African Swine Fever Virus? (3)
TULOY ti sungbat iti surat ni Ms. Dela Cruz a tagaLal-lo, Cagayan. Kunana a naayat nga agsida iti karne ti baboy dagiti lima nga ubbing nga annakna. Madanagan iti agdindinamag nga African Swine Fever Virus ta amangan no maakaran dagiti annakna iti dayta a bayrus. Kayatna ti malawlawagan maipapan iti daytoy.
Makaakar kadi ti ASFV iti tao? Saan a makaakar ti bayrus kadagiti tattao. Ti adatna, segun iti panagbasabasak (Doc Gener), ti bagi (physiology) ti baboy ket asideg iti bagi ti tao. Mabalin nga iti masakbayan a mutation wenno panagbaliw ti bayrus, posible a delikadonto metten kadagiti tattao.
Iti biang ti Department of Health (DOH), kunana a ti ASFV, saan a delikado iti salun-at ti tao. Kuna ni Health Secretary Francisco Duque III a basta ti karne, magatang iti mapagtalkan a tiendaan ken maluto a nasayaat, natalged a sidaen ti karne ti baboy.
Kuna ketdi ti World Organization for Animal Health a nupay saan a makaakar iti tao ti ASFV, napateg ketdi nga igetan ti seguridad tapno maliklikan ti panagwaras daytoy.
Mabalin kadi pay ti agluto ken agsida iti karne ti baboy? Siempre, wen. Kas nadakamat, saan met a makaakar iti tao daytoy. Laglagipen, kas kuna ni Sekretario Duque a magatang ti karne iti mapagtalkan nga agtagilako ken maluto a nasayaat ti karne.
Ania ti mabalin nga aramiden tapno mapengdan ti panagwaras ti ASFV? Malaksid a masigurado a saan a makagteng iti merkado dagiti impektado a karne, napateg nga iwayattayo dagiti wagas a mangtiped iti panagwarasna. Kas koma taginayonen a nadalus dagiti taraken a baboy, ipaayantayo ida iti nadalus a makan, siputantayo amangan no agsakitda, ken naig-iget a panangkita no natalged met laeng dagiti gatangentayo a karne manipud iti ballasiw-taaw.
Mainaig iti daytoy, inyimplementar ti Department of Agriculture (DA) ti temporario a pannakaiparit ti pannakaangkat dagiti karne ti baboy ken produkto manipud iti karne ti baboy iti16 a pagilian nga impektado iti nasao a bayrus a pakairamanan ti Hungary, Poland, Vietnam, ken China.
Apay a madanagan dagiti tattao? Gapu iti nakaro a panagwarasna. Iti nabayag a tiempo, nagtalinaed la ngamin daytoy iti Aprika, nupay adda met daydi panagwarasna iti Europa idi 1950s a napaksiat wenno nagibusan kalpasan ti sumagmamano a dekada. Ti adatna, idi 2007, naduktalan ti kaadda daytoy iti pagilian a Georgia, ket iti laksid dagiti pamuspusan, nagwarasen daytoy, idi damo iti akindaya a Europa ken Russia, sa itay nabiit, iti akinlaud a Europa, idi maduktalan a ti maysa nga atap a bula iti Belgium, nagimet iti nasao a sakit. Nakadanon metten ti bayrus iti China, a yan ti kagudua ti matartaraken a baboy a sidsidaen ti lubong. Daksanggasat, segun iti Department of Agriculture ti Filipinas, addan ti ASFV iti sumagmamano a paset ti pagilian.
Sapay la koma ta nakatulongkami ken naalay-ayan ti panagdadanagmo. No adda pay dagiti kayatmo a malawlawagan, agemail laeng iti gdmaylem@yahoo.com.--Doc Gener & Doc Lorna