Wen, Sabali ti Paskua Idi Panawen da Apong
MALAGIPKO pay laeng dagiti sarsarita daydi apongmi a lakay no kasano ti panangrambakda iti Paskua—nga iti panangamirisko, dakkel unay ti nagsupadian ti pannakarambak ti Paskua iti agdama ken iti agarup a 50 a tawenen ti napalabas.
Mairugi ti pannakarambak ti Paskua idi panawen da apong no tumapog ti Disiembre. No dumteng daytoy nga aldaw, mairuar dagiti naiduldulin a dekorasion a naar-aramat iti napalpalabas a tawen.
Iti agdama, naisaganan dagiti dekorasion sakbay a dumteng ti Septiembre. Maikkat laeng dagitoy kalpasan iti Enero 6 a piesta dagiti Tallo nga Ari a nangsarungkar iti maladaga a Jesus iti Belen. No dadduma, saan pay ketdin a maik-ikkat dagiti dekorasion wenno adda latta mabati kadagitoy a mayuray iti sumaruno manen a pannakarambak ti piesta.
Iti laeng met rugi ti misa aginaldo ti pannakairugi ti pannakipaskua dagiti ubbing kadagiti balbalay. Saan kano pay a panagdawat ti aginaldo ti ikankanta dagiti ubbing no mapanda kadagiti balbalay. Sakbay a mapanda agkankanta kadagiti balbalay, maibilin ti panagaramatda iti rutap wenno naimeng nga atiddog ti manggasna a kawes. Lima a sentimo laeng ti kadawyan a maipappaskua kadakuada. Saanda met a mapmapan kadagiti nanganak kadakuada iti buniag. Urayenda a maidanon kadakuada ti regaloda uray no nalpaston ti Paskua. Tatang ken Nanang ti awagda kadagiti nanganak kadakuada iti buniag. Kadawyan pay a dagiti nanganak kadakuada iti buniag ti agbalin met laeng a saksi no agkallaysada nga inanakda.
Awan met agibitin iti medias iti karabiyan ti Paskua. Awan ti Santa Klaus. Nakaiturong ti imatangda iti daytoy a panagrambak iti Mesias, da Jose ken Maria ken dagiti tallo nga Ari.
Kadawyan a suekos (bakia) ti ar-aramatenda apong a batay dagiti sakada. Agaramatda laeng iti sapatos no adda belada wenno mapanda makimisa no dumteng ti Paskua. No dadduma, bumulodda lattan iti sapatos nga aramatenda wenno dawatenda dagiti nadakkelan a sapatos dagiti kakabagianda. Kadawyan a magatang ti sapatosda kadagiti mapan iti ili wenno iti kabesera. No kano saanda a makasurot kadagiti mapan iti pagtagilakuan, patugotanda ti sakada iti papel sa makartib. Daytoy ti pagbasaran ti kadakkel ti sapatos a magatang para kadakuada. Kadawyan pay a dakdakkel ti maipagatang a sapatos a kas kuna dagiti nagannak kadakuada a “pagdakdakkelan dagiti sakada.” Adda pay dagiti gundaway a maipilit nga agaramatda iti nailet a sapatos no la ketdi sumrek pay laeng dagiti sakada iti sapatos.
Awan met dagiti magatgatang a Christmas Tree kadagidi a panawen. Mangpukanda iti nasanga a kayo a putiputonda iti berde weno puraw a crepe paper. Adda met dagiti agaramid iti Christmas tree a mangipigket iti kapas kadagiti sanga tapno agparang a kasla nagtinnag a niebe kadagiti sanga. No saan, malaokan pay iti gawgaw ken sangkabassit a danum ti nagkayasan iti sabon a Perla. Maipalawlaw dagitoy kadagiti sanga a kasla met laeng aglanglanga a niebe. Kadawyan a dagiti sanga ti aludig ti mapigketan iti kapas wenno maikkan ti napaglaok a sabon ken gawgaw. Narigat a putipotan ti crepe paper ta agaassideg ti sanga dagitoy a kayo. No dadduma, mapinturaan dagiti sanga iti berde wenno puraw. Adda pay dagiti agaramid ti Christmas tree maipud iti sabong ti magey. Maikabil ti puon ti Christmas tree iti nagawangan a lata sa maikkan ti batbato wenno darat tapno makatakder. Mabitinan ti Christmas tree iti Christmas card, dulse, bungbunga ken babassit a kahon ti regalo. Ti laeng Christmas tree ken sinambituen ti kangrunaan a dekorasion iti Paskua idi panawen da apong. Manmano pay ti agdekorasion iti Belen.
Maisuro met kadagiti ubbing a lallaki iti pagadalan no kasano iti agaramid iti sinambituen. Nakayasan a kawayan ti maaramid a paragpag ti sinambituen a masakaban iti papel de hapon. Naluto a gawgaw wenno arina ti maaramat a pagpigket. No saan, manglugawda iti diket a pagpigket. Adda pay bunga ti anonang, maysa a kayo, a mabalin a pagpigket. Adda nairanta a bassit a tubong iti uneg ti sinambituen a pakaikabilan ti bassit a kandela a masindian iti rabii. Maiplastar dagiti sinambituen iti pagadalan sa mayawid kalpasan ti belada. Iti metten tawa dagiti balbalay ti pakaiplastaran dagiti parol.
Bibingka, tupig, tinubong ken suman ti kadawyan a kankanen a maidasdasar no dumteng ti Paskua. Kadagidi a panawen, manmano pay ti adda repriheradorana. Tapno saan makuton dagiti maisagana a taraon, maikabil iti saka ti lamisaan iti nagudua a lata ti Spanish sardines wenno nagudua a lata ti gatas. Maikkan dagiti nagawangan a lata iti danum.
Awan pay ti maidasdasar a keso de bola wenno hamon kalpasan ti pannakarambak ti misa.
Lantakan ti ar-aramaten da apong tapno makaparnuayda iti tagari a pangrambak iti Paskua. Naputed a nabaked nga agarup a dua a metro a kawayan ti lantakan. Maikkat dagiti bukona malaksid ti puonna.Adda abut ti kawayan a pakaiserrekan ti gaas (kerosene). Masindian ti uneg ti abut agingga iit bumara ti tubong. Adda segden iti abay ti lantakan a pangadawan iti apuy. Maisawsaw ti ruting iti gaas iti uneg ti kawayan sa maisindi iti segden. Maisubli ti adda apuyna a ruting iti abut. Sul-oyen ti abut ti apuy a pakaigapuan ti kanalbuong a maipugso iti murdong ti kawayan. Mapuyotan ti abut tunggal masul-oyna ti apuy ken manalbuong ti lantakan. No dadduma, daytoy pay ti pakaigapuan ti pannakauram dagiti kiday ken kurimatmatda no saan a masaganaan nga adda pay laeng apuy iti uneg ti abut a puyotanda.
Gapu ta awan pay silaw a dekoriente kadagidi a panawen, maibitin kano ti maysa a sinambituen iti maysa a suli ti simbaan. No dumteng ti alas dose a misa, maiguyod ti sinambituen agingga iti dumanon iti ngatuen ti belen. Isimsimbolo daytoy ti bituen a nangsilnag iti kulluong a nakayanakan ni Jesus.
Makapaapal ti kinasimple ti panangrambak da apong iti Paskua. Saan a kas ita a mabalin a ti umuna a panunotentayo ket no adda met la umanay a gastuentayo no intay ag-shopping idiay mall satayto mapan mangan kadagiti fast foods a masansan a makitkitatayo ti anunsioda iti telebision.—O
(Maysa a mannursuro, nayanak ti autor iti Isabela ngem taliawenna ti Cabugao, Ilocos Sur a kas puonda.)