Panangimaton iti Pagtaengan
ADDA rason nga agdanagtayo no mapaliiw a ti laeng selpon, tablet wenno ti telebision ti kankanayon a mulmulagatan dagiti annaktayo.
Saan a mabalusingsing dagiti adu a pammaneknek a no dagitoy a gamigam ti kankanayon a pakaiturturongan ti imatang dagiti ubbing, bumaba ti gradoda iti pagadalan ken adda saan a nasayaat nga epekto dagitoy iti salun-atda. Saanda a makawatwat ken mabalin pay a maddaanda iti anannayen a mainaig iti puso.
Sigud a ti laeng mabayag a panagtalinaed dagiti ubbing iti sanguanan ti telebision ti pagdandanagan dagiti maseknan a nagannak. Ngem immadu dagiti gamigam a nakaiturongan ti atension dagiti ubbing a saan laengen a ti telebision.
Kinapudnona, maibatay iti datos, maysa iti tunggal lima nga ubbing nga agtawen iti 10 ti addaanen iti bukod nga smartphone. Pampaneknekan pay dagiti panagpaliiw a makaib-ibus dagiti agtawen iti lima agingga iti walo nga ubbing iti dandani tallo nga oras iti inaldaw nga agbuybuya iti telebision, agar-aramat ti smartphones, tablet ken dadduma a gamigam.
Malaksid iti risgo iti salun-at nga ipaay ti panagbayag dagiti ubbing a mangmulmulengleng iti screen dagitoy a gamigam, makurkurangan pay ti turogda ken maikabassit pay ti interesda nga agbasa ken makilangen iti sabali a tattao.
Ibalbalakad ngarud dagiti eksperto a liklikan koma daytoy a pannakailuod dagiti ubbing kadagitoy a gamigam babaen ti panagbalin dagiti nagannak a modelo wenno pagwadan. Dagiti ngamin nagannak ti kangrunaan a tulatuladen dagiti ubbing. Adu a nagannak ti mangibagbaga nga adda rigrigatna daytoy nga aramiden. Ngem nasken unay a mangaramid dagiti nagannak iti pagalagadan tapno maikabassit ti oras a panagaramat dagiti ubbing kadagitoy a gamigam.
Mabalin a mangituding dagiti nagannak iti kabayag dagiti ubbing iti sango dagitoy a gamigam. Dagiti agtawen iti 2-5, maysa koma laeng nga oras iti inaldaw ti panagtalinaedda iti sanguanan ti monitor. Kasta met a limitaranda ti panagaramat dagiti in-inauna nga ubbing iti smartphone-da ken kapadada a gamigam ken uray dagiti dadduma a kameng ti pamilia agraman dagiti nagannak.
Awan koma ti agaramat iti smartphone, tablet, ken telebision iti uneg ti siled a pagturogan ken uray ania nga elektroniko a gamigam iti lamisaan a panganan.
Mabalin a yaw-awan ti pannakailuod dagiti ubbing kadagiti elektroniko a gamigam babaen ti itutulongda kadagiti aramid iti pagtaengan wenno panangpasiar kadagiti kakabagian wenno gagayyemda, ipapan kadagiti museo, parke, ken dadduma pay a mabalin a pakaibaw-ingan ti imatangda.—O kinunana.
Arigna di pay nakapagpreno ni Elliana idi addadan iti sango ti munisipio, simmabaten ni Sencio kadakuada.
“Anti, ideretsoyon san iti ospital ni Shane!” madanagan ti timek ni Sencio. Nagkiremkirem ken kinusukusona ti apsay a buokna sa inyidarmosna ti kanawan a dakulapna iti rupana.
“Pinasabatka, pugrot, sa ospital met ti pagderetsuan?” immulagat ni Dr. Calangacang.
“Ngem aganak san ni Shane, anti, imbagana kaniak!”
“Ala ngarud, pagluganemon ta intayon!” imbilin ni Dr. Calangacang.
Limmugan ni Shane a mangtaptapaya iti buksitna. “Addakamin, anti!”
“Ngem aganakka ngatan, balasangko?” inamad ketdi ni Dr. Calangacang.
“Basta iti daytoy kano a lawas, anti,” insungbat ni Shane. “Met la gayam… apay nga…?”
“Nasaysayaat no maipanen, anti,” inyagaw ni Sencio. “Kasla ma-overdue pay ketdin.”
“Daytoy ti kunak kadakayo. No koma ta kastoy, saankayo koman a nagluas!” saan a nagawidan ni Dr. Calangacang ti riknana. “Ala, ideretsom dita ospital da Dr. Dumayas, sika, Iliang!”
“Dr. Dumayas kunayo, anti, no madin sa met unay idiay? Naglikaw pay! Intay laengen dita Black Madonna Hospital, nasigsigurado,” immisuot ni Elliana.
“Saannak nga isuro, sika, Iliang!” imbikag ni Dr. Calangacang. “Ni Dr. Dumayas ta isut’ kaarrubak!”
Kapilitan a nagtungpal ni Elliana.
Iti ospital, inserrekda iti delivery room ni Shane. Ngem inruarda iti aldaw ta di kano met laengen rummuar ti ubing. Impanda iti maysa a kuarto ti ospital. Naawat ni Dr. Calangacang ti text ni Sencio iti malem a mapan kano iti ospital ta masapul dagiti mangimaton iti ospital ti desisionna. Isu a nagtaltalapuagaw manen ni Dr. Calangacang manipud iti pagtanggaranna iti kuarta.
“DAYTA ti kunada?” nasul-oy pay ni Dr. Calangacang ti angesna apaman a maammuanna a kapilitan a ma-caesarian section ni Shane ta saan kano met laengen a rummuar ti ubing. Amangan kano no aglabes. “Nakurang ti urnongmi, anti,” impakamakam ni Sencio. “Ket, ania ngaruden?”
“Pautangannak, a, anti ta agpai-down-da met sakbay a gunayenda!”
“Sencio!” arigna natungpa ni Dr. Calangacang. Ania, mapan ditoy ti inur-urnongna, agraman nagrigrigatanna a nagtangtanggaran dita tiendaan iti manon a lawas? Ket ti ngarud pagpaalanan?
“Pugrot a biag! Mapan aminen ti nasapulak kadakayo!” imburikinto ni Dr. Calangacang.
“An-anusannakami kadi, anti,” kinuna ni Sencio. “Narigat ti panaggigianmi sadiay siudad, ammoyo met dayta,” impapainayadna a kinuna.
Agtantanabutob lattan ni Dr. Calangacang.
LIMA nga aldaw sakbay ti Paskua idi maitao ni Joshua Quiterio wenno JQ. Idi iserrekda ti ubing iti siled ni Shane, apagpagisu a sangsangpet ni Dr. Calangacang manipud iti puestona iti tiendaan ket napatengngaag. Agkulkulinamnam ti maladaga ket di nagawidan ni Dr. Calangacang nga inasitgan. Nagmulagat ti maladaga sa pinarimrimanna ti retirada.