Awis ti Sierra (27)

Ti Napalabas: Nayospital ni Omar. Inyawid ni Mona iti Filipinas ta isu ti pakaagasanna. Inaprobaran ti administrador ti inaramid ni Kath a proposal para iti proyektoda a maisayangkat iti Guerrero Dos. Iti kasangay ti anak ni Mona, nagsarsaritaan da Kath ken Nana Merced ti rantso. Inkari ni Omar nga isu ti manggatang. Sakbay a napan napan ni Jonas idiay Guerrero Dos, impasiar ni Jonas ni Kath ket iti Quezon City Circle, naipudno ti baro ti panagayatna. Ngem saan a nasungbatan ni Kath iti deretso ta pampanunotenna pay ni Miguel. Nag-dinner-da ken Miguel. Impudno ti baro ti riknana ngem saan nga inikkan ni Kath iti namnama. Intulnog ni Jonas iti estasion ti bus ni Kath a mapanen idiay Guerrero Dos.

M(Maika-27 a Paset) AKISARSARITA ni Nana Merced iti maysa nga agkabannuag iti ruar ti inaladanda idi sumungad ti maysa a lugan.

“Ne, isuda dagitoyen,” kinuna ti baket iti kasarsaritana. Pattapattaenna a da Kath ti naglugan.

Nagpakada ti agkabannuag. Immasideg met ni Nana Merced iti nagsardengan ti lugan.

“’Imbag, sir, ta nakadanonkay’ met la ditoy yanmi,” kinuna ti baket apaman a nakadissaag ni Manager Malvar. Inulodna ti saona ta dina kabesado ti manedier.

“Im-immayak ditoy idin, manang,” kinuna ni Manager Malvar a nakadlaw iti panagduadua ti baket.

“Kasta, sir?”

“Wen, kinaduak idi ni Elmer.”

“Ni Manager Malvar, nana. Isu ti manedier iti Isabela Branch,” inlawlawag ni Kath nga adda pay laeng iti uneg ti lugan. Manipud idiay Manila, nagderetso ni Kath iti opisinada iti Isabela. Sadiay ti nagrubuatanda kada Manager Malvar ken Elmer nga immay ditoy.

“Aya?” kinuna ti baket. Tinulonganna ni Elmer a nangatibay ken ni Kath a dimsaag. “Impagarupko no mabayagka pay nga umay, anakko. Adun dagiti agluom a bunga dagiti mulak nga agur-uray kenka. Dinan sa metten kayat ti agsubli, kunkunak la ketdin.” Naginnarakupda.

“Amangan no forever itan nga agsublisubli, manang.” Ni Manager Malvar ti immuna a simmungbat. Kinidmatanna ni Kath.

“Samman, nana. Ken, siguro, agbayagak pay ketdi.”

“Ala, ket nasayaat, a. Dumanonkayo.” Immunan ti baket a simrek iti inaladan. Sinurot da Manager Malvar ken Kath a limmaem iti balay. Naudi ti drayber ken ni Elmer ta innalada iti likud ti lugan dagiti gargaret ni Kath ken dagiti kinarton nga impabalon ni Jonas.

Nakabalabal pay laeng ti diaket ni Jonas ken ni Kath. Kasla laslasinen ni Nana Merced daytoy ngem imbaw-ingna ti panagkitana idi taldiapen ni Kath. Naawatan ti balasang ti tignay ti baket a naisem ken naragsak ti rupana a nakakita iti panangaramatna iti diaket ni Jonas.

“Diaket ni Jonas daytoy, nana. Impabulodna idi intulnognak idiay estasion ti bus ta diak metten napidut ti insaganak a pagimengko. Dagita kinarton, impabalonna pay.”

“Isu latta nga isu daydiay nga apokok. Dina malipatan ti agipatulod iti abastomi ken lakay. Ken para ngata metten kenka, a, anakko.”

Nagsig-am ti manedier.

“Adu pay dagiti agas nga impaw-itda ken inangna, nana.”

“Agyamanak, anakko.”

Agdengdengngeg ni Manager Malvar ket nalagipna no kasano a yalikaka ni Jonas ni Kath idi napanda sinarungkaran ti ipatpatakderna a pasdek ti opisinada. Ammona a saanda pay nga agnobio. Nadegdegan ti panagdayawna iti arkitekto kadagiti nangngegna.

“Komustakayo met, manang… ken dagiti kakabsattay’ dita uneg?” insengngat ti manedier.

“Ammodan, sir, nga addan bilin nga awan rinnapok ken saan nga umay dagiti militar ditoy kabayatan ti pannakaisayangkat proyekto, ngem kasla saanda pay a sigurado. Addan sa met nayetnag nga alagadenda ken nasken a tungpalenda.”

“Ket saanda a kayat?”

“Awan met ti sinasaoda. Urayentay’ ida, a.”

“Ninto Kath ti mangipaneknek a pudno ken natakneng ti gandat ti opisinami ken ti gobierno. Ti laengen panangipalubosmi kenkuana a sumrek iti yanda, umanay met siguron a mangipaneknek iti kinapudnomi. Adda dagiti wagas a mabalin nga aramiden tapno makapagtutunostay’

amin— no kayatda ti matulongan. Mayat no makipagkaykaysada iti gobierno tapno natalnatayo ken maaramidtayo dagiti mangpadur-as kadatayo amin. Mabalin ngaruden ti sumrek, manang?”

“Daytay nadatnganyo a kasarsaritak, isu ti makanawan ti komander. Isu ti masansan nga umay ditoy balay. Kasla pay ketdi anakkon. Umay ‘ton rabii ta isuda a mismo ken Kath ti agsarita.”

“Saanen nga agamak nga umay makisarsarita kadakayo?”

“Gagangay laeng a no kuan adda, ngem saanen nga agtalatalangkiaw a kas idi. Adda kano ngaminen naawatda a bilin isuna laeng ta awan ti komanderda. Nagpa-Samar ta natay kano ti inana. Ngem agsubli kano met la’t daras. Saankam’ pay a nakapagsarang nupay agam-ammokamin iti nagan.”

“Nasayaat ngarud no kasta…” “Ngem naimbag latta koma met no adda ni Elmer a kadkadua ni Kath nangruna no sumrekton dita uneg.”

“Saankay’ ngarud a marigatan iti dua nga agyan kadakayo?”

“Ay, saan, sir. Maragsakankam’ ketdi ken lakay ta adda kaduami.”

“Ala, kasla ngarud agkasera ti panagyandan kadakayo. Makaammonton ti opisinami kadagiti mabusbos bayat ti panagyanda. Ngem kaduami pay la ni Elmer nga agawid ta awan naitugotna nga aruatenna. Agsublinto no bigat ta ‘tay motorna ti aramatenna tapno adda luganda nga agpauneg.”

Nagsasaoda pay biit sa nagpakada ni Manager Malvar. Dina kayat a masipngetanda iti dalan.

Nakais-isem ni Nana Merced idi napalubosandan dagiti bisita. Inruar met ni Kath dagiti nakasupot nga agas nga insangpetna.

“Kinaaduda ti nangted ta masulitkay’ met kanon a gumatang no maibusankayo,” kinuna ni Kath nga agkatkatawa.

Nagkatawa met ti baket. “Narigat met ti agpaili, anakko. Ken uray ta awan met ti marikriknak. Adu met latta dagiti kuditkuditek a pannakaehersisiok. Bin-ig a presko dagiti ipapaunegmi ditoy agraman ti angin nga ang-angsenmi.”

Sinirip ti baket ti linaon ti supot sa indisso iti tugaw.

“Ala, yulitan ti maletam. Adda idiay ngato ti kuartom.”

Nagmuregreg ni Kath. “Sadino, nana?” Awan nakitana a kuarto iti ngato idi immay ditoy a kaduana da Gracia.

“Iti daydi nagturoganyo kada Gracia. Addan kuartona.”

“Ha? Pinaikkanyo? Isu pay a nakariribukanyo.”

“Saan a siak ti akinnakem,” kinuna ti baket. “Ala, umulitan tapno makitam no kayatmo met laeng.”

Nasdaaw ni Kath iti pintas ti kuarto a kompleto iti alikamen.

“Asino ti nangaramid, nana?”

“Imbaon ni Jonas ni Mark ken lima kadagiti taona.”

“Saanko met a kasapulan ti nanam-ay a pagyanan. Umanayen no adda pangilatagak ‘ti bukotko.” Intugaw ni Kath iti baro a katre nga adda kudsonna. Immanges iti nauneg ken nakamurareg.

“Apay, anakko, dimo magustuan?” Ammo ni Nana Merced no apay nga ar-aramiden ni Jonas dagitoy ngem awan a pulos ti panangdakamatna wenno panangipasagidna. “Bay-am kad’ lattan, anakko, ta adda pagipapasanna a subadan… ti kinakurang ti biagmi idi. Ken tapno adda pagyanan ti maisar-ong a bisita inton malpasmo ‘ta project-mo.” Inawidna ti takiag ni Kath ket immulogda. Nagturongda iti banio.

“Wow! Nag-eleganten agraman kolor dagiti tiles. Ket saanyon sa met pay inusar, nana?”

“Sika met lang, a, anakko, ti mangisibro ta naaramid dagita para kenka.” Di napupuotan ni Nana Merced a nayebkas. “Maysa pay, saanmi met a kasapulan ken tatam ti agdigos iti kasta a banio ta makasalibukag ti lamiis ti danum a kassakdo dita bito.”

“Nakababain met. Asinoak koma tapno aramidenna amin dagitoy? Saannak met nga asawa wenno girlfriend. Nakaro met la unayen, a, nana. Bareng no addanto signal ta awagakto.”

“Bay-am latta, a, anakko, ta aramidenna ti pakaragsakanna. Kas met la nakakita ngamin ‘ti alsem ‘diay apok idi maam-ammonaka.”

“Nakababain pay kadakayo, nana.”

“Apay koma a nakababain, anakko? No ania ti pagragsakan dagiti annak ken appokomi, bay-anmi ida ta ‘tay kunakon, ipapasdan ta adda la ngarud pagsapulandan a natalged. Ken ammok a saan a ti la adda a paggasgastuanda ta ammoda met ti agsalimetmet ken simple la dagiti paggugustoda. Ala, aginanakan. Natuok ti agbiahe iti nawatiwat. Imbag la no naikidemmo idi rabii,” kinuna ti baket. “Agurayka, di met magusgustuam ti kimmol ti manok?”

“Ni nana, malagipna pay laeng.”

“Saanko a malipatan, a, anakko. Ket no siak ti immalaan ni Jonas a mananglaglagip iti pagsayaatan ti sabali.”

Tinurongen ti baket ti yan dagiti kinarton tapno idalimanekna dagitoy. Ngem idi bukitkitanna dagitoy nadlawna a para ken ni Kath ti dadduma. Inlasinna dagitoy.

“Kath, para kenkan sa daytoy dadduma a nagyan dagidiay karton nga indatengmo.” Nagmisuot ngem makais-isem ni Kath idi makitana dagiti ibagbaga ti baket. “Ania ketdin daytoy a Jonas… uray para ag-mens .... ”

Di napengdan ni Nana Merced ti isemna. Aglalo idi agwingwingiwing ti balasang a nagturong iti kuarto.

Impalawlaw met ni Kath ti panagkitana idi makastrek iti kuarto. Dina pay napadasan ti nagkuarto iti kastoy kapintas. Nakarkaro pay ni Jonas a mangiparikna iti pammategna ngem daydi mamana.

Simken ti iliwna iti baro. Adda la koma ita ta arakupenna iti nakair-irut. Amangan no maagkanna pay. Kastoy gayam ti rikna no iparikna ti tao iti ayatna— saan a sao no di ket iti aramid. Inawidna ti nalabaga a diaket ni Jonas ket inarakupna.

Binulosanna ti luana. Agyamanak, Diosko, iti pannakaam-ammok ken ni Jonas, intanamitimna.