Biag ni Ilokano
MAPALIIW a paset dagiti duogan a simbaan ti naisariping wenno nayasideg a kampanario. Adda met naibitin ditoy a maysa wenno nasursurok pay a kampana. Mainanaig dagiti kampana kadagiti ritual ti simbaan. Maar-aramat dagitoy a pangawis kadagiti umili tapno makipasetda kadagiti aramid a mainaig iti relihion.
Ipalpalagip pay dagiti nataengan nga Ilokano nga itaktakderan dagiti kampana ti timek ti Dios. No matangtang ti kampana, kunada nga umasideg pay dagiti sasanto a mangsalaknib kadagiti tattao kadagiti sairo ken kadagiti negatibo a bambanag.
Malaksid iti pannakaaramat dagiti kampana tapno awisenna dagiti umili a makipaset kadagiti ritual ti simbaan, mapapati nga iliklik dagitoy dagiti tattao iti didigra ken abugenna nga umadayo dagiti sairo. Daytoy ti rason a kadawyan a saan a maymaysa ti maibitin a kampana kadagiti kadaanan a simbaan.
No nangatngato ken ad-adu ti kampana a maimontar, napigpigsa ken ad-adayo ti pakadanonan ti awengda ken ad-adayo kano met ti pagpaingan dagiti sairo.
Dakdakamaten dagiti nataengan nga Ilokano a maysa a nainlangitan nga arko ti kimmallugong a kopula ti kampana. Nainlangitan met a timek ti parnuayen ti tsapaleta.
Adu ngarud pay ti manginanaig iti kopula a kas mabagbagi ti maysa a babai ken ti tsapaleta a kas mabagbagi ti maysa a lalaki. No maitim-og ti tsapaleta iti kopula, maparnuay ti aweng a mangiburay kadagiti nasagraduan ken nangangayed a bambanag.
Saan pay ketdi a tsapaleta ti kadawyan nga awag dagiti Ilokano iti tsapaleta. Adadda nga am-ammo a kas butobuto ti kampana.
Nagbalbalin pay a simbolo ti panangrugi ken panangitungpal iti biag dagiti kampana kadagiti Ilokano. Isu a matangtang dagiti kampana no adda agkasar ken no adda pumusay.
Matangtang pay dagiti kampana no adda napateg a pasamak a kas iti pannakarambak ti kappia, talna ken wayawaya.
Iti simbaan, kadawyan a matangtang dagiti kampana iti alas sais iti agsapa, alas dose iti agmatuon, ken alas sais iti agsipnget. Ipalagip dagitoy a pannakatangtang dagiti kampana ti panagkararag iti Angelus a panglagip iti inkarnasion ti Dios.
Matangtang met dagiti kampana no mairugi ti misa. Kasta met nga umaweng dagiti kampana iti konsagrasion.
Nagduduma pay ti pannakatangtang dagiti kampana depende iti okasion. Maammuan pay ketdi babaen ti aweng ti kampana no lalaki, babai ti natay ken uray pay no ania ti edadda, no ubing wenno nataengan.
Matangtang pay ti kampana a kas pangipalagip iti oras. Ti kampana ti sigud a pagorasan dagiti tattao idi nangina pay laeng ti relo.
Kinapudnona, namunganay ti Ingles a balikas a clock manipud iti balikas a Latin a cloca a kampana ti kayatna a sawen.
Malaksid iti pannakaaramat ti kampana kadagiti aramid a mainaig iti pammati, matangtang pay dagitoy iti pagadalan a mangipakaammo a mairugin wenno nalpasen ti klase.
Kasta met a matangtang ti kampana no adda emerhensia wenno adda napateg a mayanunsio.
Maar-aramat met dagiti babassit a kampana a pangipakaammo iti panagrikus ti boksing, no awisen ti atension ti adda iti uneg ti balay a papanan, ken uray no ipakaammo ti isusungad ti tren. Araramaten met dagiti aglaklako iti sorbetes ti bassit a kampana (kampanilia) a pangawis kadagiti gumatang.
No nasaririt ti maysa nga abogado, maaw-awagan iti abogado de kampanilia (abogado de campanilla).
Maibitin pay dagiti kampanilia tapno maammuan ti kinapardas ti lumabas nga angin. Adda pay dagiti kampanilia a maibitbitin kadagiti pagserkan dagiti pagtaengan iti pammati a pangawis dagitoy iti naimbag a gasat.—O