Idi Un-unana a Panawen
IDI un-unana nga aldaw, adda maysa a pangulo ti tribu a nangikeddeng a mangangay iti maysa a padaya a para kadagiti ama ti pagtaengan iti tribu nga ipanguluanna. Imbaonna dagiti babaonenna a mapanda kadagiti lugar a masakupan ti tribu tapno ipakaammoda ti pannakaangay ti maysa a padaya.
“Kidkiddawen ti napateg a pangulo nga amin a dumar-ay, mangitugot iti sangabayengyeng a basi. Ikargananto daytoy iti burnay iti asideg ti ridaw ti balay ti pangulo,” kinunkunada.
Nadanon ti pannakaangay ti padaya. Tunggal ama ti pagtaengan, adda kargana a bayengyeng. Agsardengda iti ridaw ti dakkel a balay ti pangulo sa ikargada ti linaon ti bayengyeng iti dakkel a burnay.
Ita, adda ama ti pagtaengan nga agnagan iti Ama Angkuan ti kayatna la unay ti dumar-ay met iti padaya. Ngem masayangan la unay iti sangabayengyeng a basi nga itugotna. “Apay a mangitugotak iti sangabayengyeng a basi ket diakto met la maibus? Agpaayto met laeng iti pangulo ken dagiti babaonenna,” kinunkuna ni Ama Angkuan iti bagina. Isu nga inkeddengna a kargaanna ti bayengyengna iti danum. “Awanto met ngata ti makadlaw no malimogan ti sangaburnay a basi iti sangkabassit a danum,” kinunana.
Ket idi dumteng iti balay ti ari, tinuladna dagiti nadanonna nga amma ti pagtaengan a nangikarga iti linaon ti bayengyengda iti burnay. Kalpasanna, simreken iti laem ti balay ken nagtugaw iti naisangrat a pagtugawan dagiti dimmar-ay iti padaya ket inurayna ti pannakaipakaammo ti yiinumda iti pagaayatna a basi nga ikarkarga dagiti babaonen iti sudo manipud iti burnay.
Iti di nagbayag, kinuna ti pangulo, “Ala, patgek nga amma, uminumkayon!”
Innala ngarud dagiti dimmar-ay ti nakargaan a sudo iti sangoda. Ngem saan met a basi ti ininumda no di ket danum!
No kasta, saan laeng a ni Ama Angkuan ti nagkunkuna, “Awanto met ngata ti makadlaw no malimogan ti sangaburnay a basi iti sangkabassit a danum.”—O
ti salun-at dagiti mannalon ken dagiti aggatang iti produktoda, in-inut pay a mapasubli ti kinabaknang ti daga a nabayagen a daddadaelen ti agtultuloy a panagusar iti kemikal a ganagan. Ti pagmayatanna pay, nagdakkel ti potensialna a mangipababa iti magastos iti panagtalon. Ngamin, dagiti kasapulan iti panagtalon, kas pagarigan, ganagan ken pestisidio wenno pagpaksiat kadagiti insekto, mabalin a partuaten a mismo dagiti mannalon a saandan a gatangen dagitoy. No masurot daytoy, di kad’ nagdakkel ti maikkat a gastos iti panagtalon. Mabalinen a makilaban dagiti mannalontayo iti presio ti bagas a mailakoda iti merkado kadagiti maangkat a bagas nga aggapu iti sabali a pagilian no madanon daytoy a kanito.
Nalaka a sawen daytoy ngem ti kinaagpaysuanna, narigat a ragpaten. Ngamin, nailuoden dagiti mannalontayo iti panagusar iti kemikal iti amin a kasapulan iti panagtalon mangrugi iti ganagan agingga iti panagusar iti pestisidio ken fungicides. Tapno mayaon ken maibaw-ing dagiti mannalontayo iti pannakaaddict-da iti kemikal wenno inorganic farm inputs, ditoy a kasapulan ti tulong pinansial ti gobierno nga aramaten nga insentibo iti panagbaliwda. No kasano nga usaren ti tulong pinansial ti gobierno, mailawlawagto dayta no daytoy a programa ti maysa kadagiti kayat a suportaran ti gobierno.—O